ناوم جومعەیە، تەمەنم شەست و دوو ساڵە، شاهیدی زۆر ڕووداوی جۆراوجۆری ئەم شارە و ئەو گەرماوە دێرینەیم کە ماوەی چوارساڵ کارم تێدا دەکرد و پاکم دەکردەوە. ئەو کات خەڵکی دەهاتنە گەرماوەکە، بەڵام لەبەر تەمەنی زۆری کە نزیکەی پێنج سەد ساڵ دەبێت، بەشێکی زۆری ڕووخاوە. ماوەی هەشت ساڵ دەبێت کردوومە بە چایخانە و لەبەر ئەو مێژووە دێرینەشی ڕۆژانە گەشتیارێکی زۆر سەردانی دەکەن. بەردەوام موزیکی کوردی و چا پێشکەش بە میوانەکان دەکەین. ئێمە نانی مێژووی خۆمان دەخۆین. ...
وەک هەر ژنێکی تری ئەم کۆمەڵگەیە لە ژیانمدا هیچکات حەزم نەکردووە لە ماڵەوە کاربکەم و کارم تەنها یارمەتیدانی خێزان و خواردن دروستکردن بێت. من ویستوومە دەستی خۆم لە گیرفانی خۆمدا بێت، ڕام وایە ژنێک دەتوانێت ماڵێکی گەرم و ڕازاوەی هەبێت و خاوەنی کاری خۆی بێت. بەڵام ئەمە بۆ من قورسە کە لە شارێکی بچووکی وەک مەریواندا بژی. ناوم نگین فەتاحیە، پێشتر دووکانێکی بچووکی جوانکاریم هەبوو، بەڵام وازم لەو کارە هێنا و ئێستا شوێنێکم بۆ شۆردنی ئۆتۆمبێلەکان داناوە و بە هۆیەوە خەڵکانێکی زۆر ڕۆژانە سەردانم دەکەن، تەنانەت لە بەر زۆری کارەکە چەند کەسێکی تریشم دامەزراندووە . ...
ئەم لاقە دەستکردەی لە نەخۆشخانە بۆیان دروستکردم ئازاری دەدام، بۆیە چەند جارێک گۆڕیم، تا ئەو کاتەی لاقێکی دەستکردم لە درەختی بی بۆ خۆم دروستکرد، ئیتر نازناوی حوسێن دارتاشم وەرگرت. عاشقی سرووشت و کێوەکانی کوردستانم. ڕۆژێکیان لە سەر سنوری نێوان باشوور و ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە شوێن گیا بەهارییدا دەگەڕام، لە ناکاو مینێکی بەجێماوی جەنگی ئێران و عێراق بە لاقمدا تەقییەوە و بە هۆیەوە لاقێکم لەدەستدا. بەڵام ئەو کاتەی فێری کاری دارتاشی بووم و کۆچم بۆ شاری مەریوان کرد هیوایەک لەدڵمدا دروستبوو کە لاقێکی دارین بۆ خۆم دروست بکەم. لە ماوەی بیست ساڵی کارکردنمدا، چەندین لاقی دەستکردم بۆ مرۆڤەکانی تر دروستکردووە کە بۆ هەستانەوە لە سەختییەکانی ژیان پێویستیان بووە. هەمیشە دەردەکانی دڵم بە ژەنینی شمشاڵەکەم دەردەکرد کە ئەمیشم لە چڵی درەختێکی چیاکانی کوردستان دروستکردووە. ...
ئەو کەسانەی کارە دەستییەکانم لێدەکڕن گەر بزانم بۆ دیارییان دەوێت، ئەوا هەتا بتوانم پارەیەکی کەمتریان لێ وەردەگرم، چونکە دەمەوێت ئەم کلتورە لە وڵاتەکەم زیندوو بکەمەوە. ئێمەی کورد، میللەتێکی زۆر بەخشندەین، ئەمەش پەیوەندی نێوان مرۆڤەکان جوانتر دەکات، هەربۆیە منیش دەمەوێت دەستم لە جوانکردنی ئەو پەیوەندییەدا هەبێت . ناوم چاپوکە، چەندین ساڵە ئەمکارە لە شارۆچکەی کۆیە بۆ دڵخۆشی خۆم دەکەم و ماوەی چەند ساڵێکە خانەنشین بووم، ڕۆژانە دێم بە دەستی خۆم ئەم شتە بچکۆلانانە دروست دەکەم، دانیشتن لە ماڵەوە ماندووم دەکات. كڕیارەکانم خوێندکارەکانن، یان بە زۆری ژنانن. چونکە ئەوان زیاتر گرنگی بە جوانی ماڵەکان دەدەن. شوێنەکەم بچکۆلەیە، بەڵام دڵخۆشییەکی زۆر لە دڵی مرۆڤەکاندا دروست دەکات ...
ئەم نەورۆزە، تەمەنم دەبێت بە شەست ساڵ و ئیتر بۆ هەمیشە واز لەم پیشەیە دەهێنم. ڕەنگە من دوایین کوردی کوردستان بم کە هێشتا هونەری چەلەنگەری (دروستکردنی کەرەستەی وەک؛ کلیل، قفڵ، سەبەتە، چەقۆ و زنجیر) بکات. ئەم بیست ساڵە، سەرقاڵی ئەم هونەرە بووم، وەک ژیان لێم ڕوانیوە و ڕۆژە گرنگەکانی ژیانی هونەریم بووە .هەموو شتێک لەو ڕۆژانەوە دەستی پێ کرد کاتێک ناو ژورەکەم پڕ کردبوو لە کارە هونەریەکانم، بەتایبەت ئەوانەی بە مقەبا و کارتۆن دروستم کردبوون، کارەکان بە جۆرێک بوون هەر کەسێک دەهاتە ماڵمان دەیوت: با بچینە ژوورەکەی بێهزاد. یەکەم کارم لە شاری سنە بوو، ئەم ساڵانەی دواتریش هەر لە سنە کارم کردووە و تەواوی ژیانم بۆ ئەم هونەرە داناوە. کارەکەم هێندە هونەرێکی گەورەیە تا کۆتای ژیان دەتوانم تێیدا بەردەوام بم، بەڵام بە داخم چونکە ڕەنگە لەبەر ژیان ڕۆژێک واز لە ژوورەکەم و هونەرەکەشم بهێنم. ...
لێرە، لە گوندی شێنێ لەدایک بووم. نازانم تەمەنم چەندە، بەڵام وەک دەوترێت لە زەمانی مەلیک فەیسەڵ لە دایک بووم. ناوم عەوڵایە، خەڵکی گوندەکە بە مام عەوڵا بانگم دەکەن. لێرە گەورە بووم، هەر لێرە فێری کشتوکاڵ بووم و لێرەش هاوسەرەکەم کۆچی دواییی کرد. منداڵەکانم داوام لێ دەکەن بڕۆم لە شار لەگەڵیان بژیم، بەڵام من بە هەوای ئەم کوێستانە دەژیم و نانی من لەم خاک و ئاوە دەردێت. گەر ڕۆژێک ئەم کێوانە نەبینم، هەست بە دڵتەنگی دەکەم. ئێرە نیشتمانی منە تا ژیانم کۆتایی پێ دێت. ...
لە ساڵی 1978, گوندەکانی هەورامان لەلایەن ڕژێمی پێشوی عێراقەوە ڕووخێنرا، لادێکانی هەورامان چۆڵکراو کلتوور و سیما ڕەسەنەکەی هەورامان بە شێوازێک شێوێنرا کە هیچ خانویەک و دیوارێک لە هەورامان وناوچەکەدا بونی نەما. لەڕاپەڕینی ساڵی 1991 و لە ئاوەدانکردنەوەی گووندەکانی کوردستان و هەورامان تاوەکو ئێستا من وەستای بەنایی بەردم لە هەورامان. بەشی زۆری خانوەکان و دیوارەکانی هەورامان و لادێیەکانی دەوروبەری بەدەستی من درووستکراون. من جهانگیر موستەفا، خەڵکی گوندی بەڵخەم هەر لەوێش نیشتەجێم، تەمەنم 58 ساڵە، لەبەر حەزی خۆم بۆ ئیشی بەنایی بۆ پاراستنی سیمای جوانی هەورامان و نەفەوتاندنی دیمەنە جوانەکانی ناوچەکە و نیشاندانی کلتووری ناوچەکە کە سەرەنجی خەڵکی و گەشتیاران بۆ ناوچەکە ڕادەکێشێت، هەتا ئێستا بەردەوامم. نزیکەی 30 ساڵە ئیشی دیواری بەرد دەکەم هەم وەک حەزێک و هەم بۆ دابینکردنی بژێوێ ژیانم و پێم خۆشە جیلی نوێ بتوانن ئاشنابن بە کلتووری کۆنی هەورامان، ئەم پیشەیە لە باوانمەوە بۆم ماوەتەوە، زۆر هەوڵمداوە خەڵکی تریش فێری ئەم پیشەیە ببن تا دوای خۆم کلتووری ڕەسەنی هەورامان وەک خۆی بمنێیتەوە. ...