Humans of Kurdistan
پڕۆژەی Humans Of Kurdistan ئامانجیەتی فرەکەلتووریی وڵاتی کوردستان بخاتە ڕوو، لە ڕێگەی فۆتۆی ڕووخساری خەڵکەکەی و چیرۆکەکانیان.

28/05/2025

چیرۆکی کوردێکی باشوور پیشه‌ی ناڵبه‌ندی یه‌كێكە له‌ پیشه‌ ده‌گمه‌نەکان، مێژووییه‌كی کۆنی له‌ ناوچه‌کانی كوردستاندا هەیە، بە تایبەت له‌ ناوچه‌ شاخاوییه‌كان، بەهۆی ئەوەی هێشتا زۆرێک لە وڵاخه‌ باربه‌ره‌كان له‌و ناوچانه‌دا بوونی ماوه،‌ بۆیە خه‌ڵكانێك وەک كار و كاسپی سوود لە پیشه‌ی ناڵبه‌ندی وەردەگرن.ناڵکردن، بۆ پاراستنی سمی وڵاخه‌ باربه‌ره‌كانە، کە ئەوەش به‌ چه‌ند قۆناغێکی جیاواز ئەنجام دەدرێت، هەر بۆیە هەندێ جار گۆڕینی ناڵی وڵاخەکان لەسەر زۆری و كه‌میی ڕۆیشتنی وڵاخه‌كه‌‌ وەستاوەتەوە، کە وا دەکات دووبارە ناڵ بكرێنەوە‌. ئه‌و وڵاخانه‌ی ناڵ ده‌كرێن وه‌ك (هێستر، ئه‌سپ، ماین، گوێدرێژ و… هتد).من ناوم (فه‌تاح حەسەن نادر)ە، ته‌مه‌نم ٦٥ ساڵه و‌ خه‌ڵكی گوندی گریانه‌ی هه‌ڵەبجه‌م، ئێستا له‌ هه‌ڵەبجه‌ی شه‌هید نیشته‌جێم و بۆ ماوه‌ی ٤٠ ساڵه‌ پیشه‌ی ناڵبه‌ندی ده‌كه‌م و له‌ باوكمه‌وه‌ ئەو پیشەیەم بۆ ماوەتەوە، زۆرکات له‌ ناوچه‌ شاخاوییه‌كان و ئه‌و ناوچانه‌ی سه‌رسنوری نێوان وڵاتی عێراق و ئێرانن کار دەکەم. ...

05/21/2025

چیرۆکی کوردێکی ڕۆژهەڵات جاران، دروستکردنی لێفە، کارێکی گران و پڕ ئەرک بوو، تا ئامادە دەکرا، نزیکەی دوو ڕۆژی پێ دەچوو. لێفە، پڕ دەکرا لە لۆکەیەکی زۆر و بە ئەندازەیەک قورس دەبوو، کە سەرمای زۆری دەگەڕاندەوە و بەئاسانی لەکاتی خەوتندا لەسەر مرۆڤ لانەدەچوو. بەڵام لە ئێستادا، بەهۆی ئەوەی کە لۆکە کەمتر بەکار دەهێنرێت، پیشەکە گۆڕانی زۆری بەسەردا هاتووە و بەو جۆرە نەماوەتەوە کە لەسەری فێربووم.گەرچی باپیرم لێفەفرۆش بوو، بەڵام من لە (حاجی حەبیب)ـەوە فێری پیشەکە بووم و خۆشترین ڕۆژەکانی ژیانم لەگەڵیدا بەسەر برد. ئەو، یەکەم کەسیش بوو لە شاری سنە کە مۆڵەتی تایبەت بەم پیشەیەی لە سەندیکا وەرگرتبوو.من، ناوم (نادر)ە، ساڵی ١٩٧٥ لە شاری سنە لەدایک بووم، لەگەڵ (تەیموور)ی هاوڕێم، نزیکەی ٤٧ ساڵە پێکەوە ئەم کارە دەکەین. تەمەنم شەش ساڵان بوو خێزانەکەم لای وەستا حەبیب کردمیان بە شاگرد و لەسەر دەستی ئەو فێری پیشەکە بووم. میهرەبانی و دەستڕەنگینی ئەو بوو وای لێ کردم، ڕۆژ بە ڕۆژ زیاتر تامەزرۆی پیشەکە ببم و تەناتەت دوای کۆچی دوایی ئەویش، هەر بەردەوام بم. ...

05/14/2025

چیرۆکی کوردێکی باکوور هەموو خەونم ئەوەبوو ڕۆژانێک بێت و بتوانم قۆناغەکانی خوێندن تەواو بکەم، بەڵام ئەم هیوایەم بۆ نەهاتە دی. چونکە بژێویی ژیانی خێزانەکەم لەسەر بەخێوکردنی مەڕوماڵات و بەرهەمە سپیاییەکانی وەک: ماست، شیر و پەنیرە. هەر لە سەرەتاوە بە پیشەی شوانکارەیی لە چیای (قەرەزداغ) هێناومە و تا ئێستا بەردەوامم...

07/05/2025

چیرۆکی کوردێكی ڕۆژئاوا خولیای من بۆ ئەم پیشەیە لە تەمەنێکی گەنجییەوە دەستی پێکرد. من باش لە بیرمە کە دایکم چۆن جلی نەریتیی ژنانی کوردی دیزاین دەکرد، هەربۆیە بە سۆز و سەرسامییەوە سەیرم دەکرد.ناوم (حەسەن محەمەد ساڵح)ە، لە ساڵی ١٩٩٢ لە شاری کۆبانێ لە دایک بووم. لە ئامۆزاکەمەوە فێری ئەم پیشەیە بووم. گەشتەکەم لە بواری دیزاینی جلوبەرگدا لە ساڵی ٢٠٠٨ دەستی پێکرد، کاتێک تەمەنم ١٦ ساڵ بوو.ئەم پیشەیە بە وێستگە جیاوازەکاندا بردمی، چونکە لە دوای هێرشی داعش بۆ سەر شارەکە ناچار بووین کۆبانێ بەجێبهێڵین و ئیتر دواتر خۆمم لە تورکیا بینییەوە. ئەم ئەزموونە پێزانینی منی بۆ بەهای کولتوور و گرنگیی پاراستنی لە ڕێگەی پیشەکەمەوە زیاد کردووە.لە دونیای مۆدەی ژنانی کورددا وردەکاریی بێشومار دەدۆزمەوە و هەر پارچەیەک چیرۆک و مێژوویەک هەڵدەگرێت، بە تایبەتیی زۆر حەزم لە دیزاینکردنی جلی ژنانی کوردە. چونکە ئەوان جیهانێکن لە داهێنان و هەمەچەشنی، ئەمەش پێچەوانەی جلوبەرگی پیاوان، کە زۆرجار لە یەک ستایلدا سنووردارە.جلی ژنان بە دیزاینە هەمەچەشنەکانیان و ڕەنگی گەشاوە و نەخشینی ناسک جیا دەکرێنەوە، کە ڕەنگدانەوەی هونەری پاڵاوتەکراوی ژنانی کوردە. جلوبەرگی ژنانی کورد بە بەشێکی دانەبڕاو لە فۆلکلۆر و شوناسی کولتووریی دەزانم و وا دەکات خۆشەویستیم بۆ ئەم پیشەیە زیاتر بێت، چونکە ئەم جلانە جێگەیەکی تایبەت و ئامادەییەکی بەهێزیان لە دڵماندا هەیە، بە تایبەت لە ئاهەنگ و بۆنە کۆمەڵایەتی و کولتوورییەکانماندا، دواجاریش شادی و شانازی بە کولتووری دەوڵەمەندمان بەرجەستە دەکەن. ...

30/04/2025

چیرۆکی کوردێکی باشوور کاتێک لە زیندانی دوبز بووین، ژنی دووگیانمان لەگەڵدا بوو، ھەر ژنێک منداڵی ببوایە، من مامانیم بۆ دەکرد، لە تافی لاوییەوە، کە تەمەنم ٢٠ ساڵان بوو، لە گوندەکەمان، فێری ناوکبڕین و مامانیی ژنان ببووم.ناوم (نێرگز عەزیز بابا عەزیز)ە، ناسراوم بە (نێرگزی مامان)، ساڵی (١٩٥٥) لەدایک بووم، خەڵکی گوندی (جەباری)ی سەر بە قەزای (چەمچەماڵ)م.درەنگانێکی شەو بوو، سەربازانی بەعس دایان بە سەر گوندەکەماندا و ھەموومانیان بە سەیارەی سەربازیی سەرداپۆشراو بەرەو (تۆپزاوا)ی کەرکووک ڕاپێچ کرد. سەرەتا هەموومانیان لە یەکتری جیا کردەوە، ژنەکانیان بۆ زیندانی دوبز برد، پیاوەکانیش بۆ نوگرەسەلمان.ئەو کاتانەی لە زیندان بووین، ھەموو ڕۆژێک بەرپرسی زیندانەکە دەهات بۆ لامان و پێی دەوتین: ئیتر کورد و کوردایەتی ناکەن، ھەتا دەمرن ئەمە شوێنتانە! لە زیندان و تا ئەو کاتەشی ئازادکراین نەمانزانی ئەوانی تر چییان لێ بەسەرهات، چونکە کاتێک لێکیان جیا کردینەوە، هەندێکیان بەھۆی بەرزیی پلەی گەرما و بێ ئاوییەوە مردن.لە زیندانەکەی دوبز، زیاتر لە ٦٠ منداڵ بە دەستی من لەدایک بوون. لەوێ گەرچی نەخۆشخانەیەک ھەبوو، بەڵام لەبەر ئەوەی ئێمە کورد بووین، گەر نەخۆشیش بکەوتینایە بۆ نەخۆشخانەکەیان نەدەبردین.کاتێک سەدام لێخۆشبوونی گشتی دەرکرد و ئازادکراین، هیچمان پیاو و کوڕمان بۆ نەما بووەوە، تەنها لە ماڵی باوکمدا، زیاتر لە ٢٠ پیاو زیندەبەچاڵ کرابوون، خۆم شەش منداڵم ھەبوو. تەنانەت یەکێک لە منداڵەکانم لە نێو زینداندا و لە برساندا گیانی سپارد، خواردن لە زینداندا، تەنها یەک سەموونی ڕەق بوو، منداڵەکەم ھەتا مردیش، هەر هاواری نانی دەکرد.لە کۆتاییدا، پاش لێبووردنە گشتییەکە، شەوێکیان ئێمەیان خستە ناو (پێنج) سەیارەوە و دواتر لە عەربەت فڕێیان داین، لەو شەوە بە دواوە، تاوەکو دوو ساڵ بەر لە ئێستاش، لە پیشەی مامانی بەردەوام بووم، بەڵام دواتر حکومەت بە فەرمی پیشەی مامانیی قەدەغە کرد. ...

23/04/2025

چیرۆکی کوردێكی ڕۆژهەڵات لەمێژە پەیوەندیم بە پیشەی (دار)ەوە هەیە، باوکیشم هەر ئەم کارەی کردووە و دارفرۆش بووە. لە منداڵییەوە لەناو ئەم کارەدام. ناوم (شەرارە ڕەحمانی)یە، لە ساڵی ١٩٨٨ لەدایک بووم، بڕوانامەی پەیکەرسازی و شێوەکاریم هەیە. چەندین ساڵە لە لای زۆرێک لە مامۆستایانی پایەبڵندی سنە، کاری وێنەکێشانم ئەنجامداوە، ماوەی پێنج ساڵیش دەبێت سەرقاڵی ئەم کارەم و چەندین خولی تایبەتیم بینیووە. نزیکەی سێ ساڵە، کارگەیەکم دامەزراندووە، کە تێیدا تابلۆی هونەری، پەیکەر و کاری تەختەگەری وەک شەترەنج و زۆر کاری دەستی دیکەی تێدا دروست دەکەم. ئامانجی گەورەترم هەیە، ئارەزوو دەکەم کاری جوانتر ئەنجام بدەم و زیاتر بچمە پێشەوە، بۆ ئەوەی لە داهاتوودا کارگەیەکی گەورەتر لەمەی ئێستا دابمەزرێنم. ...

16/04/2025

تەمەنێکە سەهۆڵ دەفرۆشم؛ نزیکەی (٣٥) ساڵە. پێشتر بە هۆکاری ئەوەی بەفرگر (سەلاجە) لە هەموو ماڵێکدا نەبوو، خەڵکی ناچاربوون بۆ ئەوەی ئاو سارد بکرێت، بەفر بکڕن و لە وەرزی هاویندا ئاوی خواردنەوەی پێ سارد بکەن. وەک ئارەزوویەک، لەو کاتەوە من شەیدای سەهۆڵ بووم. ئەم ئارەزووەش لەگەڵمدا گەورەبوو؛ بۆیە بڕیارمدا ببم بە سەهۆڵ فرۆش. لە ساڵی ١٩٩٠دا ئامێرێکی دروستکردنی سەهۆڵمان کڕی و دەستمان کرد بە بەرهەمهێنانی سەهۆڵ. بەڵام بەهۆی ئەوەی پیشەکەمان نوێ بوو، هیچ زانیاری و ئەزموونێکمان نەبوو، کە چۆن سەهۆڵ بفرۆشین. سەهۆڵەکانمان دەخستە ناو سندوق و بە ئۆتۆمبێل لە شەقامەکان دەگەڕاین و دەمانفرۆشت. لە سەرەتادا، تەنها دەمانتوانی ئەمە بکەین، بەڵام بە پێی کات ئەزموونمان لەسەر کارەکە کۆکردەوە و لە ئێستادا هەموو ڕۆژێک سەهۆڵ دروست دەکەم. لە مانگەکانی هاویندا کارەکەمان زیاد دەکات؛ لەبەر ئەوەی خواستی زیاتر لەسەر سەهۆڵ هەیە. سەهۆڵ بە شێوەی چوارگۆشە و خڕ دروست دەکەم و بە ماتۆڕسکیلەکەم دەچمە بەردەم دەرگای کڕیارەکانم و پێیانی دەدەم. سەهۆڵ بۆ من شتێکی جیاوازە و هەر تەنها وەک هۆکارێکی ئاوساردکردن نییە، لەبەر خۆشەویستی و نزیکایەتیم لە کارەکەم، ئەوانەی لە نزیکەوە دەمناسن، پێم دەڵێن: "باوکی سەهۆڵ" . من سوپاسگوزارم لە دۆخی کارکردنی خۆم و دڵخۆشم پێی. ئێمە ئێستا لە بواری سەهۆڵ براندێکمان هەیە بە ناوی خۆمانەوە و بە جۆرێک ڕۆچووینەتە ناو پیشەکەمانەوە، کە دەتوانین بڵێین بووین بە باشترین بەرهەمهێنەری سەهۆڵ لە ئامەد. ...

2/04/2025

ناوم (سەوزە مەعروف سەعید)ە. ساڵی ١٩٥٦ لەدایک بووم. لە تەمەنی چوار ساڵییەوە، بەھۆی نەخۆشییەکەوە ھەردوو چاوم لە دەستداوه‌. شەوێك به‌چاوی ساغه‌وه‌ خەوتم و بۆ بەیانییه‌كه‌ی، به‌ کوێری خه‌به‌رم بوویه‌وه! نه‌خۆشییه‌كه‌ بۆماوه‌یی نییه‌ و له‌‌ بنه‌ماڵه‌ و خێزانه‌كه‌ماندا، تا ئێستا كه‌سێكی نابینای تێدا نه‌بووه‌، ئه‌وه منم بوومه‌ته‌ تاقانه‌ی ناویان. لە ڕێگەی براژنەکەمەوە فێری دروومانی بووم، یەکەمین جار كه‌ کراسێکم دروو، تەمەنم ١٣ ساڵان بوو...

26/03/2025

لە كاری کۆڵبەریدا، ئازار و زەحمەتێكی زۆرم چەشت، بۆیە بڕیارم دا واز لەو ئیشه‌ قورس و گرانە بهێنم. بە یارمه‌تی دۆستان و به‌ پاڵپشتی خێزانەکەم، دەستم كرد بە کاری هونەری پەیکەرسازی. ناوم عومەر پزشکییانە، خەڵکی گوندی (کۆڵان)ی سەر بە شاری مەریوانم. تەمەنم ٤٣ ساڵە و خاوەنی دوو منداڵم. ئه‌و دارە وشکانەی خەڵکی وەک خاشاک فڕێی دەدەن، من کۆیان دەکەمەوە و پەیکەریان لێ دروست ده‌كه‌م. ئێستا کارەکەمم زۆر خۆش دەوێت و به‌ چێژه‌وه‌ ورده‌كاری تێدا ده‌كه‌م. ئەمەش وایکردووە له‌ ناوخۆی وڵات و بگره‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ش، داواکاری لەسەر په‌یكه‌ره‌كان هەبێت. چەندین پێشانگەی تایبه‌تیم کردووه‌ته‌وە و بە باشی پێشوازییان لێ کراوە. بژێوی ژیانم بە فرۆشتنی بەرهەمە هونەرییەکانم دابین ده‌كه‌م و خولیای ئەوەم بەم نزیکانە، لە وڵاتی ئیتاڵیا، پێشانگەیەکی تایبه‌تی بکەمەوە. ...

19/3/2025

ساڵانێكی زۆر لە نیشتمانی خۆم دوورکەوتبوومەوە و لە شاری (ئیستانبوڵ) ‌ژیام، هەمیشە داخێکی قووڵ لە دڵمدا بوو و بیرم لای زێد و شوێنی لەدایکبوونم بوو، بۆیه‌ پێنج ساڵ پێش ئێستا، بڕیاری یەکجارەکیم دا و گه‌ڕامه‌وه (ئامه‌د).لە منداڵییەوە، خولیای وێنەگرتنم هەبوو، بۆیه‌ پاش گواستنه‌وه‌ی ماڵه‌كه‌م و بە ماوه‌یه‌كی كه‌م، بیرم لەوە کردەوە ستۆدیۆیەکی تایبەت بە وێنەگرتنی گلێنەی چاو (ئایرس) دابمەزرێنم، وەک یەکەم کەس لەم بوارەدا، یه‌كه‌مین ستۆدیۆم له‌ شاره‌كه‌م كرده‌وه‌.وێنەگرتن، پیشەیەکی زۆر جیاوازە، بە تایبەت ئەم شێوازەی كه‌ من کاری لەسەر دەکەم و وێنەی گلێنەی چاوه‌كان دەگرم. چونکە ئایرس هەموو وردەکارییەکانی ناو چاوەکان له‌ خۆده‌گرێت. پێشتر وامدەزانی لە چاوەکاندا تەنها ڕەنگە سەرەکییەکان هەن، بەڵام لە وێنەگرتنی ئایرسەوە تێگه‌یشتم لە هەر چاوێکدا دەیان ڕەنگی جیاواز و سەرنجڕاکێشی تریش هەیە. چاو، وەک پەنجەمۆر وایە و هێڵەکانی چاوی هەر کەسێک، لە کەسێکی تر جیاوازە.خەڵکی ئامەد، ئارەزوویەکی زۆریان بۆ هونەری ئایرس هەیە و سەردانم دەکەن و وێنەیان دەگرم و وێنەکان له‌ بازن و چوارچێوه‌ی ڕازاوه ده‌گرن، یان دەیکەنە دیاری بۆ ئازیز و خۆشەویستەکانیان. بە بڕوای من، ئەمە دیارییەکی زۆر به‌چێژ و واتادارە، تەنانەت کەسانێکیش هەن، داوای وێنەگرتنی چاوی پشیلە و سەگەکانیان دەکەن، لەبەرئەوەی وردەکارییەکانی چاوی ئاژەڵه‌كان، لە چاوی مرۆڤه‌كان سەرنجڕاکێشتره‌. ...

12/03/2025

چیرۆکی کوردێکی ڕۆژئاوا من (ئەحمەد کرۆ)م، خەڵکی شاری کوردنشینی (کۆبانی)م لە سووریا. تەمەنم ٥٥ ساڵە و لە تەمەنی پێگەییشتنمەوە تا ئەم ساتە، کار لە چاککردنەوەی پێڵاودا دەکەم. ئێمە هەژار بووین و پیشەیەکی تر نەبوو فێری ببم. لە ڕابردوودا، پیشەی پێڵاوچاککردن (پینەچێتی) قازانجێکی زۆری هەبوو؛ چونکە خەڵک لەبری کڕینی پێڵاوی نوێ، پێڵاوە کۆنەکانیان چاک دەکردەوە. بەڵام ئەمڕۆ به پێچەوانەوەیە، خەڵک له بری چاککردنەوەی پێڵاوە دڕاو و کۆنەکانیان، پێڵاوی نوێ دەکڕن؛ ئەمە جگە لەوەی زۆربەی پێڵاوەکانی ئەمڕۆ له مادەی پلاستیک، کارتۆن و کەرەستەی عادی دروستکراون، بۆیە ناتوانرێت چاک بکرێنەوە، ئەمەش به پێچەوانەی جارانەوەیە، کە پێڵاوەکان له چەرم و مادەی ئەسڵی دروستدەکران و تەنانەت گەر خراپیش ببووایە، دەتوانرا بۆ چەند جارێکی تر چاکبکرێنەوە. بەو پێیەی کارەبا لە ئێستادا نییە یان کەمبووەتەوە، ناتوانم ئامێری دوورین بۆ چاککردنەوەی پێڵاوەکان بەکاربێنم، ئەمەش وای کردووە ڕۆژانە سێ بۆ چوار جووت پێڵاو چاک بکەمەوە، ئەم ژمارەیەش بەراورد بە ساڵانی پێشوو زۆر کەمە. لە بەیانییەوە تاوەکوو ئێوارە، ڕۆژەکانم بەم شێوەیە لە ژێر ئەم سەقفە ماندووکەرەدا تێ دەپەڕن. لە ئێستادا، لەگەڵ خێزان و کوڕەکەم دەژیم. کوڕەکەشم دەیەوێت فێری هەمان پیشە ببێت، بەڵام من ئامۆژگاریم کرد، کە بخوێنێت یان پیشەیەکی تر فێر ببێت، بەڵام هیچ سوودێکی نەبوو. ...