Humans of Kurdistan
پڕۆژەی Humans Of Kurdistan ئامانجیەتی فرەکەلتووریی وڵاتی کوردستان بخاتە ڕوو، لە ڕێگەی فۆتۆی ڕووخساری خەڵکەکەی و چیرۆکەکانیان.

January 4, 2020

“6 sal bere mi dev ji kare xwe berda û ez bûm geştyar. Bajar bi bajar, gund bi gund ez gerîyam. Heta aniha ez li 81 bajarê Tirkiyê û bi deh hezaran gundan gerîyam e. 4 sal berê dema ez çûm hinek gundan mi dît ku pêlîstokên zarokan tune ye. Dema ez ji gund vegerîyam ez fikirîm ku ez ê çawa pêlîstokan ji zaroka re bivim. Her wiha mi dest bi çêkirina tizbî û berzendkan kir. Tiştên ku mi çêkir mi bi pêlîstokan guhert. Kes ên ku 5 pêlîstok didin ez berzendekê didim, yên ku 50 pêlîstokan didin ez tizbîyek giranbiha didim wa. Piştre ev weke kampanyakê belav bu. Pêlîstokên ku mi berhev kir mi li zarokên gundan belav kir. Heta aniha mi ji 12 hezar zarokan re pêlîstok birine. Weke geştyar ez li hemu bajar û gundan digerim. Mi xwest ku ev gera mi bi wate be. Ji ber wê mi dest bi xebatek wiha kir. Ez dixwazim hemu geştyar wiha tevbigerin û dema ku biçin gundekî bila ji bo zarokan pêlîstokan bi xwe re bivin. Ew rûkenîya zarokên ku pêlîstokan digirin hêjayî hemu tiştane”. ...

January 3, 2021

"تەمەنم 11 ساڵە. لەبەرئەوەی باوکم نەخۆشە و لەسەرجێگایە، ناچار من و تاقە برایەکەم بەخێوکردنی خێزانەکەمان خستۆتە ئەستۆی خۆمان. شوانیی کارێکی ئاسان نییە، بەڵام مرۆڤ کە ناچاربوو بۆ بژێوی ژیانی، ئیتر مەجبوورە هەموو کارێک بکات. هیلاک دەبم ڕۆژانە لەو دەشتە بەڵام خۆشحاڵم بەوەی موحتاج بەهیچ کەس نین و گوزەرانمان دەسوڕێ. ئێواران کە دەگەڕێمەوە ماڵەوە ببینم تەندروستی باوکم و دایکم باشە ئیتر هەموو ئازار و ماندووبوون لەگیانم دەردەچێ. لە هەمووشی گرنگتر بۆ من ئەوەیە خۆم برایەکەم و خوشکەکانیشم لە خوێندن دانەبڕاوین و بەردەوامین. ئومێدم هەیە کە بتوانین پاشەڕۆژێکی باش بۆخۆمان دابین بکەین و لە ناڕەحەتی و ناخۆشی ژیانی لادێ قورتارمان بێ". ...

January 3, 2021

"کاتێک لە قۆناغەکانی سەرەتایی بووم لە خوێندن زۆر حەزم بەوانەی وێنەکێشان بوو، بەلای منەوە وانەیەکی پیرۆز بوو، هەمیشە مامۆستاکەم هانی دەدام بۆ ئەوەی ڕەسم بکەم و پێی دەگوتم داهاتووم ڕوونە. بەردەوام بووم لە وێنەکێشان تاوەکو ساڵی 2015، لەو کاتەدا لە ڕێگەی تەلەفیزیۆنەوە ڕێگەیەکی تازەی وێنەکێشانم بینی، ئەویش وێنەی سێ ڕەهەندی بوو (3D)، دەستمکرد بە سەیرکردنی ڤیدیۆی فێرکاری وێنەی سێ ڕەهەندی، دەمویست فێری شتێک ببم کە لە ناوچەکەی ئێمە کەم بێت. بۆیە یەکەم کەس بووم لە ناوچەکەی خۆمان وێنەی سێ ڕەهەندیم دەکێشا، ئەمەش وایکرد زیاتر گەشە بە خۆم بدەم. لە یەکەم هەوڵمدا سەرکەوتوو نەبووم بەڵام کۆڵمنەدا. بۆ یەکەم جار بەشداریمکرد لە پێشانگەیەک، بەڵام ڕەسمەکان سەرنجی کەسی ڕانەدەکێشا و بەدڵیان نەبوو، چونکە وێنەکانی من دەبێت لەسەر مێز بێت نەوەک بە دیوارەوە هەڵبواسرێن. ئەگەر هەڵبواسرێن تایبەتمەندی لەدەست دەدەن و خەڵکی بە وێنەی ئاسایی دەیانبینێت. زۆر بەمە بێزار بووم بەڵام خێزانەکەم بەردەوام بوون لە پاڵپشتیکردنم بۆ ئەوەی سەرکەوتووبم. ئێستا لە بەشی ئەندازیاری تەلارسازی دەخوێنم لە زانکۆی قورطوبە، وە وێنەی سێ ڕەهەندی زۆر یارمەتیداوم لە دەرسەکانمدا بەهۆی ئەوەی ئەو دوو شتە پەیوەندییان بە یەکەوە هەیە". ...

January 2, 2021

"دوای سەربازی و هاتنەوەم لەوێ، بیرم کرد کە کاملبووم و ئاگاهیکی باشم لە سەر ژیان هەیە، هەر ئەوکاتە کە هاتمەوە هاوسەرگیریم کرد. پێموایە دوای هاوسەرگیرییەکەم ژیانم زۆرتر پر لە ئاگاهی و زانیاری بووە و ئێستە دەتوانم بڵێم بنیامێکی ئاگادارم. ژیانی هاوبەشی بنیام مەحدودتر دەکات بەڵام زۆر گرینگە لە داهاتوو و بیر و باوەری ئێنسان. هاوسەرەکەمم خۆم هەڵمبژارد و زۆر خۆشم بوو، دوو ساڵ خاتوونەکەمم خۆشدەویست. پێش ئەوەی کە بە خانەوادەم بلێم. ئەو کات کە من جەوان بووم و لە گوند دەژیام، نە موبایل بوو و نە هیچی دیکە بۆ گەیشتن و نیشاندانی خۆشەویستیت بە خۆشەویستەکەت نەبوو. زۆر سەخت بوو بەڵام زۆر جیاواز بوو لەگەڵ ئێستە. شەو و ڕۆژ لە کوڵانەکان بە هیوای ئەوەی کە ئەو کەسەی کە خۆشماندەویست ئەگەریاین و نامەمان دەنووسی و لە سەر رێگاکەیان داماندەنا تا بەڵکو بیبینن و بیخوێننەوە. ئێستە زیاتر لە خۆم و ئێمانم دەترسم چۆن لە نوێژ خۆیندن کاڵ نوێژم. زۆر کات زۆر چت ببووە کە پێمخۆشبووە پێبگەم و دڵم پێخۆش بووە، بەڵام نەکراوە یا کاتێک کە بۆم جۆر بووە ئیتر پێم ناحەز بوون و دڵم وەکو ئەو کاتەی کە حەزم لێ ببووە نەبووە". ...

January 1, 2021

"کە منداڵبووم هیچ خوێندنگەیەک نەبوو لە گوندەکەمان. کاتێک بووم بە 16 ساڵ چووم بۆ حوجرە بۆ خوێندنی قورئانی پیرۆز، لەوێ بۆ یەکەمجار فێری نووسین و خوێندنەوە بووم، بەڵام نەمتوانی زۆر باش بم تێیدا چونکە تەمەنێکم کردبوو. ڕۆژێک لافاوێک ڕوویکردە گوندەکەمان (هەرەم شێخۆ)، بەرد و خۆڵی ئەو ناوەی هەموو لەگەڵ خۆی برد بەهۆی بەهێزییەوە و بارانێکی زۆری بەردەوام، هەمووی لە دۆڵەکەدا کۆبووەوە. دەستمکرد بە دەرهێنانی ئەو بەردانە لە دۆڵەکە و لەو بەرد و خۆڵەی لە دۆڵەکەدا کۆبووبوەوە دەستمکرد بە دروستکردنی خانوو. دوای چەند ساڵێک هاوسەرگیریم کرد و منداڵمان بوو، کاتێک منداڵەکانمان گەورە بوون، چووین لە شار بژین لەبەر خوێندنی منداڵەکانم بۆ ئەوەی وەک من لە خوێندن دانەبڕێن. ئەو کاتەی کە کاری دروستکردنی خانووم دەکرد بە پاسکیل هاتووچۆم دەکرد، ئێستا 60 ساڵ تێپەڕیووە بەسەر ئەو کاتەدا و بووم بە 84 ساڵ، بەڵام هەر پاسکیل لێدەخوڕم و بەلای منەوە زۆر گرنگە. ئێستاش تەندروستیم زۆر باشە و هەموو ڕۆژێک دەڕۆم بۆ پارک و لەگەڵ هاوڕێکانم دەدانیشم و بەیەکەوە کات بەسەردەبەین". ...

January 1, 2021

"سەیرم بەوەدێ زۆر جار لە تەلەفیزیۆن خەڵک هیوا بەسەدام دەخوازن. ئاخر ئەوەی لە زەمانی بەعس نەژیابێت نازانێت چەندە دڕەندەبوون. 41 ساڵ تەمەنم لە زەمەنی سەدام ڕۆژێک خۆشیم نەبینی. هەر کوشتن، لێدان، گواستنەوە و ئەنفالم بینی. تەنانەت کۆتا هاتنی ڕژێمیش هەر نەگبەتی بوو بۆ من. لە کۆڕەوەکە قاچم شکا، کوڕەکانم لە چەمچەماڵەوە تاوەکو بیارە بە عەرەبانەی سەوزە منیان ڕاکێشا. ئێستاش لەتاو ئازاری قاچم ناتوانم بڕۆم و لەماڵەوە کەوتووم. بەڵام شوکور هەموو ئەوانە تێپەڕین و ئێستا لەناو میلەت و حکومەتی خۆمان دەژین و بە ئازادی بە کوردی قسە دەکەین. ئەوە لای من هەموو دونیا دێنێ. لەگەڵ ئەوەی تەمەنم تێپەڕی و پیربووم بەڵام ژیانی ئێستام بە خۆشتر دەزانم لە ڕابردووم. تەنیا شت کە ئازارم دەدات لە ئێستادا ئەوەیە کە ڕۆژانە دەبینم ئەو هەموو ژنە دەکوژرێ. ئاخر نازانم ژنی داماو تاوانی چییە". ...

December 31, 2020

"کچی زوو ئەونە فەقیر بوو و هیچی لە سوراو و سپیاوی نەدەکرد و تەواوی رازاندنەوەی ئێمە کچانی ئەو سەردەم ئەم کڵاوە و ئەم شێوازە پۆشتنە بوو. ئەو سەردەم ژیان زۆر سەختبوو بۆ ئێمە، ژنان و کچان زیاتر وەکو ئێستە نەبوو کە کوان ئەوندە ئازان و پێیان سەخت ناگرن و دەتوانن لەگەڵ پیاوەکان فەرقیان نەبێت، ئێمە تەواوی تەمەنمان لەگەڵ مێردەکەی خۆمانیش هەر بە شەرم و حەیا دەژین وە بگاتە خەزوور تا هەموو پیاوانی کە لەگەڵیان لە یەک مالیش دەژین. ئەم کڵاوە شەو و رۆژ لە سەرمدا دانانێم لە گەرما و سەرمادا، بە ئەوەش شەوانە دەنووم تۆندوتۆڵ لەچکێکی لەسەر دادەنێم هەر لە منداڵیەوە لە سەرمبووە هەفتاد هەشتاد ساڵ دەبێ. عادەتم کردووە پێی، ئەم شێوازە کڵاوە لە ئەم مەنتەقە زۆر هەبوو، بەڵام ئێستە لە تەواوی گۆندەکەماندا چەن کەسێک کە تەمەنیان کردووە ئەم کڵاوەیان لەسەردا ماون و هەندێک کەس لە مەهاباد و بۆکان. جەوانەکان لە سەر نانێن، ئێستە ئەوان هەر لەچک دادەنێن. ناتوانن زێر بکڕم و ئەم میروانە شێنەم لە مڵ کردووە بۆ ڕازاندنەوە با لە چاو نەچم و خەڵکی چاوم لێ نەدەن. ئەو رەیحان و گیانەی بۆن خوشە لە ملوانکەکەم دادەنێم بۆ بۆنم خۆش ببی با بۆنم کەن نەیژن ئەو پیرە و بۆنی خۆش نییە". ...

December 30, 2020

"هەموو کەسێک حەز و ئارەزوویەکی هەیە، من حەز و ئارەزووم بۆ کاری تەختە و دیکۆراتی تەختە هەبوو. 22 ساڵ لەمەوبەر دەستمکرد بە دروستکردنی ئامێری میوزیکی کەمان، عود و ساز بە بچووکی و هەروەها سەیارە و هەندێک یاری دیکەی منداڵان، تەنها بە بەکارهێنانی چەند ئامێرێکی سەرەتایی. گسکێم دەکڕی، دەمبڕی و هەیکەلی ئەو شکڵەم دروستدەکرد کە دەمویست و دواتر وردەکاریم تێدا دەکرد. هەموو گسێک کە دەمکڕی بەشی نزیکەی 13 ئامێری عودی بچووکی دەکرد، هەندێک جاریش مرۆڤم دروستدەکرد و چەند جوڵەیەکی کەمیشم بۆ دەست و قاچی دادەنا. دوای ئەوە چووم بۆ خزمەتی سەربازی و دوای دوو ساڵ کە گەڕامەوە لە مەحەلێکی دروستکردنی مۆبیلیات کارمکرد بۆ ئەوەی زیاتر پەرە بە تواناکانم بدەم و لە هەمان کاتیشدا داهاتێک بۆ خۆم پەیدا بکەم. بەباشی فێری کارەکە بووم، بەڵام بەهۆی خراپی باری داراییمانەوە ناچاربووم سەفەر بکەم بۆ لوبنان و لەوێ کار بکەم، نزیکەی 7 ساڵ لەوێ مامەوە پاشان چووم بۆ تورکیا و لەوێش کارمکرد، بەڵام سەرکەوتوو نەبووم و سەفەرم کرد بۆ عێراق و لەوێش بۆ ماوەی ساڵێک کاری دارتاشیم کرد، دواتر بڕیارمدا بگەڕێمەوە بۆ شارەکەی خۆم". "کۆمەڵێک ئامێرم کڕی و دەستمکرد بە کاری خۆم بەڵام بەهۆی بارودۆخی جەنگەوە کارەکەم درێژەی نەخایاند و ناچاربووم هەموو ئامێرەکانم بفرۆشم بۆ ئەوەی بژێوی خێزانەکەم دابین بکەم. لە ئێستادا کار بۆ هاوڕێیەکم دەکەم وەک پاداشتێک ئەو کارەی پێدام چونکە من فێری کارەکەم کردووە. جارێکیان چووم بۆ گوندێک و تراکتۆرێکم بینی و بڕیارمدا لە تەختە دروستیبکەم. گەڕامەوە ماڵەوە و دەستمکرد بە کارکردن لەسەری، لە سەرەتادا تۆزێک قورس بوو، دوای چەند هەوڵێک دروستمکرد و زۆرم بەدڵ بوو. جارێکیان منداڵەکەم داوای یارییەکی لێکردم بۆی دروستبکەم، ڕۆژێکی تەواو خەریکی بووم و زۆرم بەدڵ بوو نەمدەویست کەس بیبات، کاتێک کوڕەکەم بینی وتی یاری پێناکات و هەڵیدەگرێت تاوەکو ئەوکاتەی گەورە دەبێت و لە ماڵەکەیدا دایدەنێت وەک دیارییەک لە باوکییەوە و شانازی پێوەدەکات". ...

December 29, 2020

"کاتێک لە سکی دایکم دەبم و تەواوی هاوینان خزمەکانمان بەیەکەوە لە هەواری با پیرم لەگەڵ یەکتر ژیان بەسەر ئەبەن، مامی بابم بە خۆشەویستی کوێستانانی گۆندەکەمان ناوی کوێستانم لەسەر دادەنێت. بەڵام دوای ماوەیەک کە ئیسماعیل سەردەشتی گۆرانی کۆچەری گوت لە خۆشەویستی پێم ئەڵێن کۆچەر. ئەوەنە بە ئەم ناوەم بانگهێشت دەکەن کە خۆم لێمتێکچوون. ئێستە بیست ساڵمە و تا پێنج کلاس دەرسم خوێندووە، زۆریش لە دەرس خوێندن ئازا بووم. بابم سەرباز بوو و سەخت بوو ئەنا زۆرم پێخۆشبوو و ئێستەش هەر خەفەتی دەخووم، خەڵکی گوندی ئێمە لە ئەم ساڵانەی رابردوو زۆر بە کچ ئازادی دەدەن و بەها دەدەن بە شێوازێک کە لە هەموو بوارەکان کچ و کوڕ لەلای یەکن ئەو کاتەی کە جەژنی نەورۆز دەگرین بە جوانی دەیبینین کە خەڵکی ئێمە چەن باش بە ژنان روانینیکی تایبەتیان هەیە، هیوام ئەوەیە هەموو کوردستان بەیەک چاو و یەک رەنگ بە ئێنسانەکان بڕوانن". ...

December 29, 2020

"تەمەنم 12 ساڵە، بەهۆی ئەوەی باوکم ئابووری و بازرگانی خوێندبوو و زۆر باشیش بوو لە ژمێریاریدا، بە منداڵی زۆربەی کاتەکانم لەگەڵ ئەو بەسەردەبرد و سەیرمدەکرد کە کار دەکات. باوکم هەستیکرد کە حەزم لە بیرکاری و حساباتە، بۆیە ساڵی 2018 باوکم ناردمی بۆ پەیمانگای (IELTS) تایبەت بە زمان و بیرکاری زەهنی. کێبڕکێ کەوتە نێوانمان بۆ ئەوەی بزانین کاممان خێراتر شتەکان شیکار دەکات، لەسەرەتادا باوکم خێراتربوو، بەڵام دواتر من خێراتر شیکارم دەکردن. دوای دوو ساڵ ڕاهێنان، بەشداریم کرد لە پاڵەوانێتییەکی عەرەبی بۆ بیرکاری زەهنی کە لە مصر بەڕێوەدەچوو، دەبوایە بچوومایە بۆ ئەوێ بەڵام بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە بەڕێگەی ئۆنلاین بەشداریمکرد. پاڵەوانێتییەکە بە بەشداری 46 گروپ لە هەموو وڵاتە عەرەبییەکان و یابان و ئەڵمانیا بەڕێوەچوو، براوە بووم دوای ئەوەی توانیم 100 هاوکێشە شیکار بکەم لەسەر (ئاباکس) لە کەمتر لە پێنج دەقیقە. دوای ئەوە ژیانم گۆڕا و دەمەوێت بەشداری بکەم لە پاڵەوانێتییە نێودەوڵەتییەکان. بە دڵنیاییەوە فەزڵی ئەمە دەگەڕێتەوە بۆ باوکم، هەروەها مامۆستاکەم (روضە) و پەیمانگاکەشم". ...

December 28, 2020

"بوون بە شوفێری ئەمبوڵانس خەونی منداڵیم بوو. پێموابوو ئیشێکی زۆر پیرۆزە ببیتە هۆکاری ڕزگارکردنی گیانی مرۆڤێک. شوکور شەش ساڵە بەو ئاواتەم گەیشتووم، ئێستا لە بنکەی تەندروستیی ناحیەی وەرتێ دەوام دەکەم. زۆر جار لە زۆر چاوپێکەوتن سوپاسی خەڵکی باڵەکایەتیم کردییە، لەکاتی شۆفێریم زۆر هاوکارم بووینە بۆ ئەوەی ڕێگام بۆ بکەنەوە، هەرچەند شوفێری واش هەیە لەگەڵ دەنگی توڕومبێڵی ئەمبوڵانس مشەوەش دەبن و بە تاخیری ڕێگام بۆ چۆڵ دەکەن، بەڵام ئەوەی ئازارم دەدات، ئەوەیە خەڵکانێکی ناهۆشیار هەست بەو بەرپرسیارەتییە ناکەن، ڕێگام ناکەنەوە و جگە لەوەش پێشبڕکێم لەگەڵ دەکەن، بینە پێش چاوت توڕومبێڵی دواوەت شوفێرەکەی خێرا لێدەخوڕێت بۆ ئەوەی گیانی کەسێک لە مردن ڕزگار بکات. بۆیە پێمخۆشە ئەو دیاردەیە بنبڕبکرێت، بۆ ئەوەی شوفێری ئەمبوڵانسەکە بتوانێت دەقەیەک زووتر نەخۆشەکە بگەیەنێتە شوێنی مەبەست و ڕزگاری بکات. بڕوابکەن نەوەک دەقەیەک، بەڵکو چرکەیەکیش بۆمنی شوفێری ئەمبوڵانس گرنگە، هەندێکجار ئەم چرکەیەش کەم نییە بۆ ئەوەی بتوانین گیانی کەسێک ڕزگار بکەین". ...

December 28, 2020

“Di sala 1960an de mi destpêkir. 60 sal çêbu. Hosteyê mi ermenî bû. Ev çermên ku pê pêlavan çêdikim ji çermên ga ne. Em solên xwe ji çermên gayên 2-3 saliyan çêdikin. Çermê gayê mezin jî, ji ber ku hişk e em wan dikin binê pêlavan. Hinek sol jî ji çermên bizinê çêdibin. Mi di ciwaniya xwe de rojê 8 cot pêlav çêdikir, lê niha rojê solek an jî 2 solan diqedînim. Nêzîkê 40 sal berê li Amedê 100-150 dikanê solan hebûn. Niha 10 dikan an heye an jî tune ye. Yê ku vî karî dikin pir kêm bûne. Yê ku ji xwe hez bike an jî kesên ku qiymeta solan bizanibe tê solan ji ba min digire. Kesên ku lingê wî seqet an jî pir mezin be ji ber ku solê febrîqayê nabînin ji wan re bi destan çêdikim. Gelê me îro gava pêlavan digirin baş be an jî nebaş be jî li marqeyê mêze dike. Pêlavên ku bi desta tê çêkirin ji bo aramî û tendûristiya mirovan gelek baş e. Daxwaza me ji gele me ew e ku solên xwe bi destan bidin çêkirinê. Bila dîroka me jî pêş de biçe”. ...