Humans of Kurdistan
پڕۆژەی Humans Of Kurdistan ئامانجیەتی فرەکەلتووریی وڵاتی کوردستان بخاتە ڕوو، لە ڕێگەی فۆتۆی ڕووخساری خەڵکەکەی و چیرۆکەکانیان.

January 13, 2021

"تەمەنم شەش ساڵان بوو، باوکم ناردمی بۆ مەکتەبێکی تایبەت لەبەرئەوەی گرنگی زیاتر دەدەن بە خوێندکار، زۆربەیان مەسیح، عەرەب، منداڵی دەوڵەمەندەکان بوون. بەڵام لەبەر ئەوەی ئێمە کوردبووین، ڕەگەزپەرستبوون و پشتگوێیان دەخستین، تاوەکو قۆناغی شەشم لەوێ خوێند. بەردەوامیم پێنەدا و چوومە مەکتەبی حکومی و چەند هاوڕێیەکم دروستکرد و زۆر خۆشتر دەژیام بەراورد بە قۆناغی سەرەتایی. بەردەوامیم بە خوێندندا و گەیشتمە تاقیکردنەوەی بەکەلۆری و دەمویست لە دەرمانسازی وەرگیرێم. نمرەیەکی باشم هێنا بەڵام کۆلێژی دەرمانسازی لە دیمەشق بوو، لەو کاتەدا سەرەتای جەنگ بوو لە سوریا، نەمدەویست بڕۆم بۆیە بە ناچاری یەکێک لەو زانکۆیانەم هەڵبژارد کە لە حەسەکە بوو. چوومە بەشی ئابووری پێموابوو داهاتوویەکی باشی دەبێت. کاتێک چوومە زانکۆ هەموو شتێک جیاواز بوو لەوەی بیرملێدەکردەوە، هەوڵدان هیچ مانایەکی نەبوو، مامەڵەی دکتۆرەکان لەگەڵ خوێندکارەکان گونجاو نەبوو و گەندەڵی زۆر هەبوو. دوای دوو ساڵ لە خوێندنی زانکۆ وازمهێنا". "دواتر کردنەوەی زانکۆی ڕۆژئاڤا لە رمیلان ڕاگەیەندرا کە یەکەم زانکۆی کوردییە لە سوریا. بڕیارمدا لەوێ هەندەسەی پیترۆڵ بخوێنم، تۆزێک قورس بوو چونکە زانکۆکە لە سەرەتایی دامەزراندنیدا بوو، زۆر کەس دەیان وت کە هیچ داهاتوویەکی نییە و بڕوانامەکەی دانپێدانراو نییە لەسەر ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی. بەڵام ئێمە وازمان نەهێنا و بڕیارماندا بەردەوامبین تا کۆتایی. لە کاتی خوێندندا هەستم بە جیاوازییەکی زۆر کرد لە نێوان زانکۆی حکومی و زانکۆی ڕۆژئاڤا لە هەموو ڕوویەکەوە، خوێندکارەکان هەموویان یەکترییان خۆشدەویست و یارمەتی یەکترییان دەدا، هەروەها مامۆستاکانیش وەک هاوڕێبوون لەگەڵمان و زۆر باش بوون، هیچ درێخییەکیان نەدەکرد لەلایەنی فێرکردنەوە. ئەمەش پاڵنەرێک بوو بۆ ئەوەی بگەین بە ئامانجەکانمان. زانکۆم تەواوکرد و چەندین هەلی کار بەڕوومدا کرایەوە، ئێستا زۆر دڵخۆشم کە دەتوانم کار بکەم لە محەتەکانی نەوت و گاز کە پێشتر تەنها بۆ پیاوان بوو، ئەمە شتێکی زۆر ئیجابییە بۆ یەکسانی ئافرەت لەگەڵ پیاودا". ...

January 12, 2021

"ساڵی ١٣٥٨ ھەتاوی بە نمرەی زۆر چاک دیپڵۆمم وەرگرت و وام دانابوو كە بڕۆم بۆ زانكۆ و پێم خۆش بوو ببم بە ئەندازیاری كشتوكاڵ، بەڵام بە ھۆی ھێندێك كێشە كە لە ژیانمدا پێشھات نەمتوانی بڕۆمە زانكۆ و ئەوكات باوكم فرۆشیاری بە دەستەی شتی بەقاڵی بوو، منیش ھاتمە لای باوكم و لە دوكان خەریكی ئیش كردن بووم. دوای چەن ساڵێك باوكم نەخۆش كەوت و نەیتوانی ئیتر بێتەوە بۆ دوكان و بە منی سپارد. منیش دوای ماوەیەك ھەستمكرد ئەو ئیشە قازانجی زۆر كەمە و دەبێ بیگۆڕم، ھەر بۆیە شۆنێكم وەك كارگا دانا و شیر و ماستی لە ئاوایێكان دەكڕمەوە و لە كارگا دەیانكەم بە پەنیر و دۆ و ڕۆن و ئەو جورە شیرەمەنیانە و پاشان دەیانھێنم لێرە لە دووكانێ دەیانفرۆشمەوە. ھەرچەند كە من لە ئەوەڵ ڕا پێمخۆش نەبوو ئەو ئیشە بكەم، بەڵام ھەرچۆنی خودا بۆت ببڕێتەوە ھەروا دەبێ. خودا پێی سەڵاح بوو ببم بە گۆچانی دایك و باوكم و ئاگم لێیان بێ. تا ئێستاش ھەر بە عەلاقەوە ئیشم كردۆ و خودا ھەموو كات ئاگای لێ بوومە". ...

January 11, 2021

“Ev 60 sale li vê kargehê de dixebitim. Ji sala 1960an ve ez vî karî dikim. Temenê mi bi vî karî derbas bu. Mi 3 zarok bi vî karî mezin kir. Berê karê me gelek bu. Bi şev û bi roj em dixebitîn lê dîsa jî têr nedikir. Lê aniha êdi tu kes şewqa bikar naynin. Li Amedê gelek hosteyên şewqa hebun lê aniha tene ez mame. Êdi ez jî nikarim dewam bikim. Piştî demek kin ez ê jî dev ji vî karî berdim. Piştî mi li Amedê tu kes namîne ku şewqa çêbike. Şewqe çandek kevn û mezin bu. Aniha tenê kal şewqê dixin sere xwe. Ciwan bi çanda şewqa nizane. Gelek karen wiha yên kevn roj bi roj winda dibe. Ez gelek xemgîn dibim ku dê karê mi jî winda bibe. Xwezî zarokên mi hînbibuna lê ew jî bi rêya xwe çun. Her wiha çandek mezin dê din ava salan de winda bibe û were ji bîr kirin.” ...

January 10, 2021

"پێنج ساڵان دڵداری یەکتر بووین قەدیم، زەمانی ژن بە ژنە بوو بۆیە نەماندەتوانی هاوسەرگیری بکەین. بەڵام دوایە کێشەی ژن بە ژن لە نێو کۆمەڵگا لاچوون و هاوسەرگیریمان کرد. دوای هاوسەرگیری و چەند ساڵ لەگەڵ بنەماڵەبوون ماڵمان جوودا کردەوە و ئێستا لێرە دەژین. خۆشیشمان دیووە و ناخۆشیشمان دیون. خۆشترین ڕۆژی ژیانم ڕۆژی زەماوەندەکەم بوو وە لە دایکبوونی یەکەم کوڕم واتە یەکم منداڵم. ناخۆشیم زۆر دیوون، هێندێک کێشەی بنەماڵەیی بوو هەر ئەوەش دووچاری نەخۆشی کردم و ئێستاش کێشەی جەستەم هەیە. ئامۆژگاریم بۆ داهاتوو هەموو ئەوانەی وا یەکتریان خۆشدەوێ بە یەک بگەن. ناخۆشیش کە هەموو کەس دەیانبینێ و لە دەستچوونی ئەزیزانن. لای ئێمە لە پێش خەتنە و سۆنەتی کچانیان دەکرد وا بزانم تەرسناکترین کاتی ژیانی هەر کچێک ئەو سەردەمە ئەوە بوو، بەداخەوە ئەونە ترسناک و ناحەزە کە تا هەتا هەتایی لە سەر ژیانمان دەمێنێت". ...

January 9, 2021

"دوکانێکم هەیە و پیشەکەم گۆپاڵفرۆشییە، لێرە من تاکەکەسم ئەو کارە دەکەم. سەرباری ئەوەی تەمەنم زۆرە بەڵام تاوەکو ئێستا من هەڵگری گۆچان نیم و خۆم بەکاری ناینم. زۆرجار کە دەبینم کەسێک دێت یەکەمجاریەتی گۆچان دەکڕێت و ناچارە بۆ لەمەودوا ببێتە هەڵگری، دەزانم چەند ناخۆشە بۆی و لێی تێدەگەم، خۆم زۆرجار ئەوەم تاقی کردۆتەوە گۆپاڵم هەڵگرتووە بۆ ئەوەی هەست بکەم ئەوانەی بە گۆچان ڕێ دەکەن چ هەستێکیان هەیە، دەزانم زۆر ناخۆشە دارێکی وشکی بێ گیان بۆ هەتا هەتایە ببێتە هاوڕێی تەمەنت، ئەم تاقیکردنەوەم هەر نابێتە ئەوەی کە بەڕاستی وابم، هەمیشە سوپاسی خوام کردووە لەسەر ئەم تەندروستییەی هەمە و نەگەیشتوومەتە ئەو حاڵەتەی ناچاربم گۆچان هەڵگرم. ڕاستە ئەوە پیشە و کەسابەتی منە و بژێوی ژیانم لەسەر گۆپاڵفرۆشتنە، بەڵام هەندێکجار ئەو دوعایەش دەکەم کە هیچ کەسێک بەهۆی نەخۆشی و دەردی پیری ناچار نەبێت گۆچان هەڵگرێت، ئامۆژگاری خەڵکیش دەکەم تا دەتوانن هەوڵدەن پشت بەوە ببەستن بە قاچەکانی خۆتان بڕۆن و ڕێبکەن نەوەک زوو بیر لە هەڵگرتنی گۆچان بکەنەوە". ...

January 8, 2021

گەورەترین چتێک کە لە ژیانم لە دەستم داوە هاوسەرەکەم بوو. ژیانی هاوبەشیمان بە خۆشەویستی نەبوو، پێش ئەوەی مێرد بکەم لەگەڵی نەمدیبوو 15 ساڵم بوو. وە ئەو کات وا بوو زۆربەی کچەکان نەیانئەزانی لەگەڵ کێ مێرد دەکەن. درۆستە زۆربەی کات مێردەکان لەگەڵ ژنەکانیان باش نین و بە بۆنەی پیاوبوون و زۆرداری پیاوان لە کومەڵگا زاڵ ئەبن لە سەر ژنان، بەڵام هەر ئەلێم کە خۆشترین کاتی ژیانم ئەو کاتانە بوو کە لەگەڵ مێردەکەم بووم. 17 ساڵە مێردەکەم مردووە و بە بۆنەی ئەوە لای مناڵەکانم بم دووبارە مێردم نەکردەوە. بازێک شەو دادەنیشم بۆ تەنایی خۆم ئەگریم. شوکر مناڵەکانم زۆر خۆشیان ئەوێم و هەمیشە زەنگم بۆ لێ ئەدەن و هەواڵم ئەپرسن بەڵام جار جارێک پێش دێت کە موشکلێکت بۆ پێش دێت و هیچ کەس بە دەورت نییە و رووت نیە و ناکرێت کە مۆزاحمی منداڵەکان بیت ئیتر ئەو کاتانە لە ژیان بێزار ئەبیت. ئامۆژگاریم بۆ خەڵک ئەوەیە کە ئەگەر ژیانی هاوبەشی پێک دێنن ئەبێ بیرکەن کە یەکجار ببێت نە ئەوەی کە زوو مێردکەن و دوای ماوەیک نەتوانن سەبووری کەن ژیانیان بشێونن. پیاو لە دەرەوە ماندوو دەبێت و بەعزێک کچان بە ئەمە نازانن کە ئەبێ سەبوور بن لەگەڵ مێردەکانیان". ...

January 7, 2021

"لە منداڵییەوە و حەزم لە مۆسیقا و گۆرانی بووە، خەونم ئەوە بوو کە گەورە بووم ببم بە ژەنیار، خوشکەکەم پاڵنەر و سەرچاوەی ئەو حەزەم بوو لەبەر ئەوەی ئەو ژەنیاری کەمان بوو وە خێزانەکەشمان ڕازیبوون. دەنگم خۆشبوو لەبەر ئەوە دەستمکرد بە گۆرانی وتن، گۆرانیم زۆر دەوت و باوکم پشتگیری دەکردم و بڕیاریاندا گرنگی بە بەهرەکەم بدەن، پێشنیاریان بۆ کردم کە خۆم فێری ساز بکەم، لە تەمەنی 13 ساڵیدا کە خوێندکار بووم، فێری ژەنین بووم و لەگەڵ ئەوەشدا زۆر هەوڵمدەدا لە خوێندن و لە یەکەمەکانی خوێندنگە بووم، بەردەوام بووم لەسەر ژەنیاری و ئاستم زۆر باش بوو. ئێستا خۆم ئامادە دەکەم بۆ تاقیکردنەوەی بەکەلۆری کە داهاتووی خوێندنم دیاریدەکات، دەبێت خۆم زۆر هیلاک بکەم و هەوڵبدەم، بۆیە ئێستا تەرکیزم لەسەر خوێندنە و وازم لە مۆسیقا هێناوە. بەڵام نە واز لە مۆسیقا ئەهێنم بە یەکجاری، نە خوێندن. دەمەوێت نمرەی زۆر بەرز بهێنم بۆ ئەوەی خێزانەکەم شانازیم پێوە بکەن لەگەڵ ئەوەشدا دەمەوێت ببم بە هونەرمەند بۆ ئەوەی شانازی بە خۆمەوە بکەم". ...

January 7, 2021

"ساڵی 2003 تەعین بووم لە بەشی پۆلیسی دارستان لە قەرەداغ. بەهۆی ئەوەی خۆم زۆر عاشقی سروشت بووم، ئیتر کارەکەم زۆر خۆشدەویست. ناوچەکەی ئێمە پڕە لە کەو و پۆڕ، هەرکەسێ ڕاوی بکردنایە من ئەمگرت و نەمدەهێشت ئەو سروشتە جوانە بشێوێنێ. بەداخەوە چەندینجار تووشی کێشە بووم لەگەڵ کەسی پلەدار و بەرپرس بەهۆی ئەوەی ئەوانەی دەستگیرم دەکردن خزم وکەسوکاری ئەو بوون. ئیتر بەناچاری وازم لە پۆلیسی هێنا و دەستمکرد بەئاژەڵداری. بەڵام ئێستاش ئەوەنە سروشتەکەم لا پیرۆزە هەرکەسێ ڕاو بکات دەسەڵاتم لەسەری هەبێ نایەڵم. ئەگەر دەسەڵاتیشم نەبێ تەلەفۆن بۆ پۆلیس دەکەم و شکاتی لێدەکەم. نەمهێشتووە هاوڕێی و میوانی خۆم لەو ناوچەیە ڕاو بکەن. بەداخەوە لادێکان چۆڵ بوونە، ئێستا زۆرینەیان لەشار دەژین پێیان وایە تەنیا لە شار و بە مەعاش ژیان دەگوزەرێ. باوەڕبکەن 10 سەر وڵاخ بکڕی لەلادێ بژێویت دابین دەکەی. جگەلەوەش ئەو ئاژەڵداری و جوتیارییەش بەرهەمەکانیان هەموو دەبنە ژێرخانێکی ئابووری بۆ وڵاتەکەمان". ...

January 6, 2021

“Ji komkujîya Roboskî ya ku di sala 2011an de pêk hat ez û 3 hevalê xwe rizgar bûn. Wê şeve seat li dora 3-4ande em du kom bi hespên xwe derketin rê û ber bi sînor ve çun. Dema em çun rê vekirî bu û li ser rê leşker tune bu. Me sînor xelas kir û me mazot li hespên xwe kir û vegerîyan ber bi sînorê Tirkiyê ve. Dema em hatin nêviyê rê dengê teqînê hat. Dema em gihiştin ser sînor em li gund gerîyan û me got em werin an na. Gundîya ji me re gotin newin, gelek leşker ketîye gund û dorpêç kirîye. Em hinekî rawestîyan. Ji bol i hespa xwe binerim ez rabum ser xwe û çum bi pêşde. Di wê deme de ronahîyek çêbu û balafirên şer dest bi bombebaranê kir. Ez ketim bin berfê û mi xwe veşart. Dema ez rabum mi dît ku hevalê mi tev parçe bune. Mi telefonî gund kir û gundî hatin cihê buyerê. Tu carî ji bîra min naçe. Ew kêliya ronahiya ku di wextê bombebaranê derketibû holê tê ber çavên min. Dibêjim gelo dê ev car kuder bê bombebarankirin? Her di ber goristanê re derbas dibim wekî ku me nû ev 34 kesan veşartiye axê”. ...

January 5, 2021

"لە کلاسی 6 بووم دەستمکرد بە وەرزش کردن بە شێوازی حرفهای، دەر چۆن و وەرزش ئێستە شەش ساڵە وەرزش دەکەم. خۆشترین کاتی ژیانم ئەو کاتەیە کە خانەوادەم دوور بن لە بەڵا و نیگەرانی و هەروەها ئەو کاتانەی کە دایکم بزەی پێکەنین لەسەر لێویە. ئارزۆم ئەوەیە کە لە ئولەمپیکی 2024 ببم و لە مەقامی جەهانی بێنم و ببمە هۆی شادی و خۆشی بۆ گەلی کورد. یەک ساڵە کە بە بۆنەی ئاسیب لە وەرزش حرفهای دوورم و مەسدوومم. ئەم یەک ساڵە هیچ کوێ بێجگە تەربیەت بەدەنی مەریوان حێمایەتی لێم نەکردە. ئومیدوارم بە زووترین کات باش ببم و ئێسپانسری پەیدا بکەم چۆن وەرزشکردن لە ئەم شارە زۆر زۆر سەختە، ئێستە من یەکێک لە ئومیدەکانی شارەکەمم لە ئەم وەرزشە حەیفە کە دووربم پێمخۆشە بە زووئی بگەرێمەوە بۆ وەرزشەکەم". ...

January 5, 2021

"ئەو کاتەی لە پەیمانگا بووم چوومە ڕیزی ئەو هێزە سەربازییانەی کە ڕۆژئاوا دەپارێزن، دواتر پێداگریم کرد لەسەر ئەوەی بچم بۆ عەفرین، ئەو کاتە عەفرین دەورە درابوو لەلایەن هێزەکانی تورکیا و لەژێر هەڕەشەی داگیرکردندا بوو لەلایەن تورکیاوە، زۆرم پێخۆشبوو چووم بۆ عەفرین لەبەر ئەوەی ئەو شوێنە و خەڵکەکەیم زۆر خۆشدەویست. لەسەرەتادا تۆزێک قورس بوو قسەکردن و مامەڵەکردن لەگەڵیاندا بەهۆی ئەوەی لەهجەکانمان جیاواز بوو، دواتر فێری لەهجەکەیان بووم و وەک ئەوان قسەمدەکرد. لە سەرەتای ساڵی 2018 هێزەکانی تورکیا دەستیانکرد بە ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی بۆ داگیرکردنی عەفرین، ئەو کاتە ئێمە بە چەکە سووکەکانمان بەرەنگاری فڕۆکە و چەکە قورسەکانی ئەوان بووینەوە بۆ ماوەی 58 ڕۆژ. زۆربەی هاوڕێکانم لە تەنیشتمەوە شەهیدبوون لەگەڵ شەهیدبوونی ژمارەیەکی زۆر کەسی مەدەنی بەهۆی قەسفی هەڕەمەکی دەوڵەتی تورکیاوە. دوای تەواوبوونی شەڕەکە بەهۆی برینداربوونمەوە گەڕامەوە بۆ ماڵەوە. دوای ئەوە بەردەوامی بە خوێندنەکەمدا کە بەهۆی چوونم بۆ شەڕ وەستابووم لە خوێندن. ئێستا خوێندکارم لە زانکۆی ڕۆژئاوا لە قامیشلۆ، دوای تەواوکردنی زانکۆ دەمەوێت ببم بە مامۆستای سەرەتایی، لەبەر ئەوەی حەزدەکەم دەرس بە منداڵ بڵێمەوە". ...

January 4, 2020

"باوكم لە نێو بازاڕی مەھاباد دوكانێكی گەورەی ھەبوو و ئیشی لێفەدوورینی دەكرد، ھەموو کات زۆرم حەز بەو ڕەنگ و نەقشانەی سەر لێفەكان دەکرد، ھەڵبەت ئەو نەقشانە ھەموو نێوی تایبەت بە خۆیان ھەیە كە ئەو كات من نەمدەزانی، من و برایەكی گەورەتر لە خۆم زۆر جاران دەچووینە لای بابم لە دوكان، برا گەورەكەم زۆر حەزی لە وەرزشکردن بوو و دایمە دەچوو بۆ ڕاھێنان. ڕۆژێك كە لە خەو ھەستاین دیتمان كە باوكم سەكتە لێیداوە و تازە ناتوانێ كار بكات. من و براكەم ماوەی 10 ڕۆژان چووینە دوكان و نەمانھێشت دوكانەكە داخرێ. كاكم چونکە دەچوو بۆ وەرزش و دوایە دەھاتەوە دوكان دەیگوت ئەو كارە زۆر سەختە و من زۆر ماندوودەبم، دەتاقەتی مندا نێ. ئیتر ئەو برایەم نەھاتەوە و من بووم بە بنەی ماڵێ، ھەر چەن كە تەمەنم زۆر كەم بوو. باوكم دوای 10 ساڵان عەمری خودای كرد، من مامەوە و دوکانێک. تا ئێستاش ھەر دوكانەكە ماوە و بۆخۆم لەسەری دەبم بەڵام بەھۆی وەی كە تەمەنم چۆتە سەرێ و تاقەتم كەمبۆتەوە، ناتوانم زۆر كار وەرگرم و كارەكانم دەنێرم بۆ ئەو كەسانەی كە لە كنم فێر بوون و ئێستا بۆخۆیان دوكانیان ھەیە و بە تەنیا ئیش دەكەن". ...