Humans of Kurdistan
پڕۆژەی Humans Of Kurdistan ئامانجیەتی فرەکەلتووریی وڵاتی کوردستان بخاتە ڕوو، لە ڕێگەی فۆتۆی ڕووخساری خەڵکەکەی و چیرۆکەکانیان.

October 24, 2020

"ماوەی 35 ساڵە کاری لەبغ دەکەم، ئێستا کارەکە بۆ من گرانە لەبەر ئەوەی چوومەتە تەمەنەوە، بەڵام ناچارم ئەم کارە بکەم بۆ ئەوەی بتوانم ژیان بۆ منداڵەکانم دابین بکەم. کوڕێکم هەیە لە زانکۆی دیمەشق دەخوێنێت و منداڵەکانی تریشم لە مەکتەبن، شانازی بەوەوە دەکەم، لەبەر ئەوان کاردەکەم بۆ ئەوەی بتوانم ژیانێکی خۆشتریان بۆ دابینم بکەم لە ژیانی خۆم. لە گەنجیدا دەمتوانی لە ڕۆژێکدا 30 مەتر لەبغ بکەم، بەڵام ئێستا بەهۆی تەمەنمەوە ناتوانم بگەمە 10 مەتر لە ڕۆژێکدا. هەموو هاوڕێکانم وازییان لە کارەکە هێناوە بەڵام من هەر خەریکم، بۆ ئەوەی بتوانم مەسرەفی منداڵەکانم بکەم." ...

October 22, 2020

"کاتێک من خوێندکار بووم ساڵی 1955، باوکم و باپیرم کاری دارتاشییان دەکرد، کاڵا و نەخشیان لە تەختە دروستدەکرد. باپیرم کۆچی دوایی کرد و باوکیشم چوو بۆ سەربازی، منیش هێشتا لە خوێندن بەردەوام بووم. دوای ماوەیەک باوکم گەڕایەوە بەڵام بریندار بوو بوو، قاچی چەپی بڕدرابۆوە لە کاتی جەنگەکانی سوریادا، و چیتر نەیدەتوانی کارەکەی بەباشی بکات. بڕیارمدا کە بەردەوامی بە کاری دارتاشییەکەی باوکم و باپیرم بدەم. لە نێوان خوێندن و دارتاشی زیاتر حەزم لە دارتاشییەکە بوو، هەموو ڕۆژێک تامەزرۆی ئەوەم دەکرد مەکتەب تەواو ببێت، یەکسەر بەجلی خوێندنەوە دەچووم بۆ دوکانەکەمان، حەزم لە خوێندنیش بوو بەڵام نەمدەتوانی تەرکیز بکەم." ...

October 21, 2020

"لەبەر ئەوەی هەژار بووین ناچاربووم کە لەدوای دەوامی مەکتەبم کار بکەم لە چێشتخانەیەکی بچووک نزیک ماڵمامن. دوای ئەوە باوکم سەفەری کرد بۆ شام بۆ کارکردن منیشی لەگەڵ خۆی برد، لە هۆتێلێک کارم دەکرد بۆ ماوەی سێ ساڵ، زۆر شت فێربووم لە شێفەکانەوە، هەرچەندە شێفەکان نەیاندەویست کەس لێیانەوە فێربێت، بەڵام من لە پەنجەرەکانەوە بەدزییەوە سەیرم دەکردن و کە دەگەڕامەوە ئەوەی دەمبینی و فێردەبووم لەسەر دەفتەرێک دەمنووسی. بەبۆنەی جەنگەوە چووم بۆ باکوور، لەوێ لە چێشتخانەیەک کارم دەکرد، خاوەن چێشتخانەکە زۆر لێم ڕازی بوو چونکە خواردنی شەرقیم زۆر باش دەزانی، بۆیە لەگەڵ خۆی بردمی بۆ دانیمارک بۆ کارکردن. لەوێش بۆ ماوەی نۆ مانگ کارم کرد. لە کۆتاییدا بڕیارمدا بگەڕێمەوە بۆ ڕۆژئاوا و لەگەڵ خێزانەکەم بژیم. چێشتخانەیەکی شەعبیم کردەوە لە حەسەکە، کارەکەم زۆر خۆشدەوێت و بە بەردەوامی هەوڵی گەورەکردنی دەدەم." ...

October 20, 2020

"من و خوشکەکم ماوەی 4 ساڵە یاری دووگۆڵی دەکەین، ئەو کاتانە لە لەناو گەڕەکەکاندا یاریمان دەکرد، ڕۆژێک ڕاهێنەرەکەی ئێستام (کاپتن ڕەشۆ) هات بۆ لام و داوای لێکردم جارێک لە یاریگادا یاری بکەم، لەوێدا ژیانم چووە قۆناغێکی نوێوە کە کاپتن ڕەشۆ بڕیاریدا من و خوشکەکەم بەرێتە ناو تیپەکەی. لەبەر ئەوەی پێشتر لەناو یاریگادا یاریم نەکردبوو تۆزێک قورس بوو بۆ من. ساڵی ڕابردوو لەگەڵ نادی عامودای ئەفرەتان یاریم کرد، هەرچەندە یاریزانێکی تازە بووم، ڕاهێنەری نادییەکەمان بانگهێشتی کردم بۆ یاریکردن بەهۆی بەرزی باڵامەوە، یەکەم یاریزان بووم لە تەمەنی 14 ساڵیدا بەژداری خولی سوری ئافرەتانی کردبێت. و نازناوی خولی سوریمان بەدەست هێنا دوای بردنەوەی کۆتا یاریمان لە شاری دیمەشق. ئەم ساڵیش پێش چەند ڕۆژێک لەگەڵ نادی خاپوور نازناوی خولی سوری تازە پێگەیشتوانمان بەدەستهێنا، خوشکەکەم کاپتنی تیپەکە بوو ئەو کاسەکەی بەرز کردەوە، منیش نازناوی باشترین یاریزانی خولەکە و گۆڵکاری خولەکەم وەرگرت." ...

October 19, 2020

"دوو برام هەبوو لە گروپی سەمادا بوون، بەڵام دواتر چوونە ڕیزەکانی (یەکینەکانی پاراستنی گەل)، منیش لەوانە فێری سەما بووم. ماوەی سێ ساڵ لە گروپی سەمای منداڵان بووم، دواتر چوومە گروپی سەما بۆ گەنجان و دواتریش بووم بە مامۆستای گروپی سەماکە، سەرەڕای کەمی تەمەنم تەلەبەم زۆر فێرکردووە. بەدەر لە سەماکردن، خۆم فێری ئامێری ئۆبوا کردووە لەبەر ئەوەی ئۆبوا لێرە کەمە، بەڵام لە شاری عەفرین زۆر بەکاری دەهێنن، زۆر گرنگە لایان، بە عادات و تەقالیدی کوردی دادەنێن. تەمەنم 16 ساڵان بوو کاتێک ئۆبوام کڕی، هەنگاو بە هەنگاو هەوڵم لەگەڵ دەدا بۆ ئەوەی فێربم، تەنها دوو دەرسم وەرگرتووە لەسەر ئۆبوا، بەدەر لەوە هەمووی بە هەوڵی خۆم فێربووم. هەمووان خۆیان فێری گیتار و کەمانچە دەکەن، بەڵام من بەلامەوە گرنگتر بوو خۆم فێری ئۆبوا بکەم. بەهۆی شارەزایم لە سەما و ئۆبوا، لە کاتی بەجێهێنانی ئەرکی سەربازیم هونەرمەند "فەرهاد مردی" بانگێشتی کردم بۆ گروپەکەی، و منیش ڕازی بووم." ...

October 18, 2020

"هاوڕێیەکی زۆر نزیکم هەبوو بە یەکەوە لە ساڵۆنێک کارمان دەکرد، وەک خوشکم وابوو تەنها لە کاتی خەودا جیادەبووینەوە. دوو ساڵ و نیو لەمەوبەر، گروپێکی نەناسراو هێرشیان کردە سەر ماڵیان، باوکی کرابووە ئامانج لەبەر ئەوەی پۆستێکی سیاسی هەبوو، بەڵام باوکی لە ماڵ نەبوو، بۆیە کچەکانی بوونە قوربانی. ڕۆژی دواتر هەواڵی مەرگیم پێگەیشت، بڕوام نەدەکرد، بەپەلە چووم بۆ ماڵیان بۆ دڵنیابوونەوە، کە بینیم خێمەیەک لەبەردەم ماڵیان دانراوە و ڕەسمی خۆی و خوشکەکەی هەڵواسراوە بە دەرگاکەوە توشی شۆک بووم، داوام لێکردن کە بیبینم پێش ناشتنی، بردیانم بۆ سەر جەنازەکەی، تابوتەکەم کردەوە و دەموچاویم بینی سپی بووە و نوری لێ دەبێتەوە. دڵم شکا و زۆر گریام، توشی شۆک بووم و ژیانم بە تەواوی گۆڕا. دوای ئەم ڕوداوە، زۆر بێتاقەت بووم، لە ژوورەکەم نەدەچوومە دەرەوە و لەگەڵ کەس دانەدەنیشتم، و لە تاریکیدا دەمامەوە. دوو ساڵ و نیو لە تەنیایدا مامەوە، هەتا ڕۆژێک هەندێک هاوڕێی تازەم ناسی کە لە پشتم وەستان و یارمەتیاندام ئەو شۆکە تێپەڕێنم، بڕوایان پێ هێنام کە ژیان شایەنی ئەوەیە بۆی بژیت و لە شوێنێکدا ناوەستێت." ...

October 16, 2020

"لە منداڵییەوە کاری بازرگانی تەسبیح دەکەم، کاتێک منداڵ بووم دەچووم بۆ بازاڕ و لەم جادە بۆ ئەو جادە جگەرەم دەفرۆشت، ئەو کاتانە کەسانی بەتەمەنم دەبینی کە خەریکی کڕین و فرۆشتنی تەسبیحن، لەو کاتەوە حەزی ئەوەم لەلا دروستبوو کە تەسبیح دروستبکەم، ڕۆژانە گوێم لە قسەکانیان دەگرت بەم شێوەیە فێربووم و دەستمپێکرد. لە سەرەتادا تەسبیحم لە ناوکی زەیتون و ناوکی خورما دروستدەکرد وەک کارێکی دەستی و دەچووم لە بازاڕ دەمفرۆشتەوە، لەو کاتەدا تەنها حەزێک بوو. بەڵام وردە وردە هەموو شتێک فێربووم لەسەر تەسبیح، جۆرەها تەسبیحم تاقی دەکردەوە، هەندێک جار دەمشکاند و لەگەڵ ماددەیەکی تر تێکەڵم دەکرد، هەتا گەیشتە ئەوەی هەموو شتێک فێربووم لەسەر تەسبیح بەهۆی تەجروبەکانمەوە و دوکانێکی تایبەت بە خۆمم کردەوە. ئەم حەز و خولیایەی کە فێربووم لە دواتردا بووە سەرچاوەی بژێویم و بەناوبانگ بوونم کە بەجێی دەهێڵم بۆ منداڵەکانم و کوڕەزا و کچەزاکانم.” ...

October 15, 2020

بە ئەسڵ خەڵکی گوندێکی شاری عامودام کە بە عەلی گۆڕان ناسراوە. ناوەکەی لە ڕوداوێکەوە هاتووە کە لە سەردەمی باوباوپیرانمدا ڕوویداوە. منداڵبووم، لە تەمەنی سیانزە ساڵیمدا ڕۆژێک لەگەڵ باپیرم و کۆمەڵێک سەرسپی گوندەکەدا دانیشتبووم. بە ڕێکەوت ئەو جارە میوانێکیان لەگەڵ بوو. میوانەکە پرسیاری دەربارەی ناوی گوندەکە کرد، ئیتر بەوجۆرە منیش گوێبیستی چیرۆکەکە بووم. گوایە کاتی خۆی ژنێکی گوندەکە لەسەر منداڵبوون بووە، بەڵام پێش ئەوەی منداڵەکە لە دایک ببێت گیانی سپاردووە. ئیتر لە گۆڕستانی نزیک گوندەکە بە خاکی دەسپێرن. ئەو شەوە خەڵکی گوندەکە تێبینی شتێک دەکەن کە لە گۆڕەکەوە دێتە دەر، بێ ئەوەی بزانن چییە. ئایا ئەمە جنۆکەیە یاخود مرۆڤە؟ زۆر ترساون و تا بەیانی وازیان لێهێناوە." "بۆ ڕۆژی دواتر زانیویانە کە منداڵەکە بە حیکمەتی خوا لە دایکبووە و ئەوەشی لە گۆڕەکەدا جولاوە و هاتۆتە دەر، منداڵەکە بووە. بەڵام ئەو سەردەمە زانستی پزیشکی بەم جۆرەی ئێستا پێشکەوتوو نەبووە تا بزانن منداڵەکەی سکی ماوە یاخود مردووە، ڕاستەوخۆ لەگەڵ دایکیدا خستوویانەتە ژێرخاک. منداڵەکە ژیاوە و ناوی عەلی بووە. ئیتر بەو جۆرە ئەو گوندە لەسەر ناوی ئەو منداڵە ناو نراوە و گۆڕانیش بە مەبەستی گۆڕەکە دێت. لەو کاتەوە ئەم چیرۆکە لە بیرمدا ماوەتەوە، بەڵام ئێستاش نازانم، ئایا ڕاستییە یاخود تەنها خورافە و ئەفسانەیە؟ بەڵام ئیتر بووە بە شتێکی دەماودەم و تا ئێستا باسدەکرێت." ...

October 14, 2020

"لە دیمەشقی پایتەختی سوریا دەژیاین. کاتێک جوڵانەوەی بەکۆمەڵی گەلی سوریا دەستیپێکرد، گەڕاینەوە شارەکەی خۆمان، دێریک. دوای مانگێک لە گەڕانەوەم، کاریگەربووم بە یەکەکانی پاراستنی ژنان YPJ . ئەوکاتە لە سەرەتای دامەزراندندا بوون. بڕیارمدا پەیوەندی بە کوڕێکی ماممەوە بکەم، کە ئەوکات ئەو چووبووە ناو ڕیزەکانی یەکەکانی پاراستنی گەل YPG ەوە. بۆ ئەوەی منیش بەشێک بم لە بەرگریکردن لە شارەکانی خۆمان لە بەرامبەر هێرشەکانی جەبهەی نەسرە. لە سەروبەندی شەڕەکانی کە بەشداریمان تێدا دەکرد، لە کۆتاییەکانی ساڵی ٢٠١٣، لەگەڵ هێزەکانی نەسڕە لە جەزعە کەوتینە شەڕێکی کاولکار و لەو کاتەدا زۆر بە خراپی برینداربووم. بەهۆی ئەوەوە دواجار قاچێکم لە دەستدا." "دواتر بە ناچاری بڕیارمدا قاچی دەستکرد لەپێبکەم. دوای ئەوەی ماوەیەک قاچە دەستکردەکەم بەکارهێنا، بیرم لەوە کردەوە کە خۆم فێری ئەم پیشەیە بکەم. لە ڕێگەی سەنتەری پەلی دەستکردەوە کە سەر بە مانگی سوری کوردی بوو، توانیم دەستپێبکەم و ئەوە بۆ ماوەی چوار ساڵ و نیو دەبێت لێرە کاردەکەم. لە ئێستادا بوومەتە ڕاهێنەریش، زۆر هەستێکی جیاواز و خۆشە کاتێک کە پەلێکی دەستکرد بۆ کەسێک دروستدەکەم و ڕایدەهێنم چۆن ڕێبکات، یاخود چۆن هەڵسوکەوتی پێوە بکات، دەبینم هیواو ژیانێکی نوێی بۆ دەگەڕێتەوە. خۆم ڕووبەڕووی گاڵتە و توانجی زۆر بوومەوە کە قاچە دەستکردەکەم بەکاردەهێنا، بەڵام چاوپۆشیم لێکرد و بڕیارمدا خۆم بسەلمێنم. بۆ ئەوەی بمبە نموونە و هیوا بۆ ئەو ژن و کچانەی کە شەڕڤانن و لە گۆرەپانی جەنگدان." ...

October 10, 2020

"سەرمای ئەو شوێنە باسناکرێت، ناوچەیەک بوو نزیک شام لە ناو مەسیحییەکاندا. ئەو کاتە تەمەنم چواردە ساڵان بوو، دوور لە خێزان و هاوڕێکانم، ڕۆژانە ڕێگایەکی زۆرم دەبڕی لە نێوان شوێنی فێربوونەکەم و ماڵەکەمدا. بەڵام خولیام بۆ کاری دارتاشی ئەوەندە زۆربوو هەرگیز بێزار نە ئەبووم بە ڕۆشتن لەژێر بەفردا بۆ ماوەیەکی زۆر، هەندێک جار بەفر مەترێک بەرزدەبۆوە. بەڵام ئارەزووی دروستکردنی کەلوپەل و کێشانی نەخش و نیگار لەسەر تەختە، نەیوەستاندم. دوای گەشتێکی هەژدە ساڵی، گەڕامەوە بۆ نیشتیمان. چونکە تاراوگە چەنێک جوانبێت، بەڵام نیشتیمانەکەی خۆت جوانتر و دڵبەرترە. لەگەڵ ئەوەی ببومە خاوەنی کۆمپانیای تایبەت بە خۆم، بەڵام هەستمەکرد ڕۆژئاوا پێویستی پێمە. ماوەیەک لەپاڵ کارەکەمدا، هەستام بە کۆکردنەوەی پارچەی کەلەپوری و ئەنتیک، بۆ ئەوەی مۆزەخانەیەکی پێدروستبکەم. بەڵام بەهۆی ئەوەی کەس هاوکارم نەبوو و ماڵەکەشم هێندە فراوان نەبوو بتوانم جێیبکەمەوە، بۆیە دوای ماوەیەک مۆزەخانەکەم داخست و گەڕامەوە سەر پیشەکەی خۆم کە لە پێناویدا زۆرم چەشتووە." ...

October 9, 2020

"نەنکم تەمەنی نەوەد ساڵبوو. سەرەڕای تەمەنەکەی، تەندروستی زۆر باشبوو. تا ڕۆژێکیان لە کاتی دەستنوێژ هەڵگرتندا خلیسکا و کەوت، ئازار بە ئەژنۆکانی گەشتوو و کەوتە سەر جێگا. بەهۆی ئەوەی دایکیشم تەندروستی باش نەبوو و خۆم تاکە منداڵی ماڵەکە بووم، بڕیارمدا خۆم خزمەتی بکەم. ڕۆژانە خواردنم بۆ دروستدەکرد و نانم پێدەدا. کات و ساتی دەرمانەکانیم لەبەرکردبوو و بێ دواکەوتن دەمداپێی. بە جۆرێک هۆگری ببوم وام لێهاتبوو لە خۆم زیاتر خۆشم دەویست. ئەو هۆگریە کاریگەری نەرێنی خستبووە سەر خوێندنەکەم و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانیشم. تەنانەت لەگەڵ هاورێکانیشم نەدەچوومە دەرێ، دەموت نەکا پێویستی بە شتێک بێت و من لە ماڵ نەبم. ماوەی یانزە مانگ نەنکم بەو شێوەیە لەسەر جێگا مایەوە." "ڕۆژێکیان لەبەر بێتاقەتی و هیلاکی زۆر، بڕیارمدا سەردانی ماڵی خوشکێکم بکەم لە شاری قامیشلۆ. بە نەنکمم وت دوو ڕۆژم پێدەچێت و زوو دەگەرێمەوە. لەو کاتەدا شتێک روویدا کە هەرگیز ناتوانم لەبیری بکەم، توند دەستەکانی گرتم و پێی وتم مەڕۆ، ئەترسم نەتبینمەوە. منیش پێکەنینێکی دروستکراوم بۆ کرد و پێموت مەترسە هیچ ڕوونادات و زۆرم پێناچێت. هەمان شەو، تەلەفونکرا و وتیان نەنکم تەندروستی تێکچووە و داوای من دەکات. زۆر زۆر گریام، زۆر پەشیمان بووم کە جێمهێشتبوو. لەگەڵ براکەم بەخێرایی سەیارەیەکمان بە کرێ گرتوو و گەڕاینەوە بۆ حەسەکە. کاتێک دەرگام کردەوە هەموو خزم و کەسوکار لە دەوری کۆببونەوە و ئەویش لە جێگاکەیدا کەوتبوو. گوێم لێبوو بانگی دەکردم و دەیوت فاتمەم بۆ بێنن، با پێش ئەوەی بمرم بیبینم. ڕۆشتمە لای، هەردووکمان توند دەستی یەکمان گرتبوو، من دەگریام و ئەو دەگریا. پێم وت ئەوەتام، قەت جێتناهێڵم جارێکیتر. لەویا لەبەرچاوی خۆما گیانی دەرچوو. مرد، بەڵام بۆ هەمیشە خەمێکی قوڵی لە دڵمدا جێهێشت. " ...

October 4, 2020

"کاتێک توشی هەڵامەت دەبووین یان سەرمامان دەبوو، دایکم کۆمەڵێک گژوگیای تێکەڵ دەکرد و بۆی دەکوڵانین. هەر ئەوەبوو وای لە من کرد بەردەوام ئەو پرسیارە لە خۆم بکەم کە ئایا چۆن دەکرێت کۆمەڵێک گژوگیا و گوڵی کێوی چارەسەری نەخۆشی بکەن؟ ئیتر لەوێوە ڕێگای چارەسەرم بە گژوگیا گرتەبەر و زیاتر لە بیست ساڵە ئەمە کارمە. یەکەمجارمبوو کە کەسێک چارەسەر بکەم، ئازارێکی زۆر لە سکیدا هەبوو. توانیم لەو ئازارە ڕزگاری بکەم و بیرمە دواتر گەڕایەوە بۆلام بۆ سوپاس و لەگەڵ دەستیدا دیاری بۆ هێناوبووم. دیارییەکەی سێ کتێب بوو، پێی وتم کامەیانت دەوێت هەڵیبژێرە، منیش یەکێک لە کتێبەکانم بەرچاوکەوت کە هی (عبد الرحمن السيوطي) بوو، تەمەنی کتێبەکە بۆ ١٥٠ ساڵ پێش ئێستا دەگەڕایەوە و تێیدا باسی سەرجەم جۆری ئەو گژوگیا و گوڵانەی کردووە کە بۆ چارەسەری نەخۆشی بەکاردێن لەگەڵ سودەکانیاندا." "هەموو ڕۆژەکانم بە خوێندنەوەی ئەو کتێبەوە بەسەردەبرد و بە وردی خۆم فێری سەرجەم جۆرەکانی گژوگیا کرد. پاشان دەچوومە لای عەتارەکان و ئەو گیایانەم دەکڕی کە پێویستم بوون و ئەوەی فێری ببووم و تاقیمدەکردنەوە. سوپاس بۆخوا ئێستا دەتوانم نەخۆشییەکان دەستنیشانبکەم و چارەسەری گونجاویان بۆ بەکاربهێنم. تاکو ئێستا چەندین حاڵەتی جۆراوجۆرم چارەسەرکردووە و لە بەرامبەریشدا پاداشتم وەرگرتووە. جارێکیان بە ڕێکەوت چاوم بە کەسێک کەوت لە ماڵی هاوڕێیەکم، زیخی گورچیلەی هەبوو و پزیشک پێی وتبوو دەبێت نەشتەرگەری بکەیت و لەڕووی مادیشەوە توانای نەبوو نەشتەرگەرییەکە بکات. منیش پشکنینم بۆ کرد، پاشان چارەسەرێکم پێدا. پاش ماوەیەک کە چووبوو بۆ پشکنین لای پزیشک، پزیشکەکە سەری سوڕمابوو و وتبووی ئەو زیخانەی گورچیلەت چییان لێهاتووە؟" ...