Humans of Kurdistan
پڕۆژەی Humans Of Kurdistan ئامانجیەتی فرەکەلتووریی وڵاتی کوردستان بخاتە ڕوو، لە ڕێگەی فۆتۆی ڕووخساری خەڵکەکەی و چیرۆکەکانیان.

February 17, 2021

"ترس و دڵەڕاوکێی من لە کۆمەڵگایە کە خراپ دەڕوات، قەدیم وانەبوو. بە وجودی ئەوەی ئیمکانات کەمبوو و خۆشتربوو و جەفەت کەمتربوو. بێگومان لە هەموو سەردەم و شوێنێک خراپی و چاکی هەبووە، بەڵام بە بڕوای من ئێستا خراپەکاری زۆرتر بووە. لە دنیای ئەمڕۆدا بنیادەمەکان بە رەحەتی فێڵ لە یەکتر دەکەن لەپێناو بەرژەوەندی خۆیان. ئامۆژگاریم بۆ خەڵک ئەوەیە کە چاکبن و تا دەتوانن یارمەتی یەکتر بدەن، هەموو لەسەر ئەم جیهانە و لەسەر یەک زەوی دەژین. هەر بۆیە وەک خوشک، برا، هاوڕێ، هاوڵاتییەک و لە هەمووی گرنگتر وەک مرۆڤ دەست لە دەستی یەکتر هەوڵبدەین بۆ داهاتوویەکی روون، وە خراپەکاری لەناوببەین و نەهێڵین ڕەشی و تاریکی بەسەر دەروونمان زاڵبێت. دەتوانم بڵێم ناخۆشییەکانم لە خۆشییەکانم زیاتربوون. لە تەمەنی منداڵیدا دایکم جێیهێشتم، هەر ئەوەش بووە هۆی ئەوەی لە خۆشەویستی و مەحەبەتی دایک بێبەشبووم. کە گەیشتمە تەمەنی گەنجی هاوسەرگیریم کرد، هەرچەندە بە خۆشەویستی نەبوو بەڵام ئێستا زۆر دڵخۆشین پێکەوە. بۆ ئەمڕۆ دەژیم چونکە کەس لە داهاتووی خۆی خەبەری نییە و لە یەک سانیەدا ژیان کۆتایی پێدێت. هەربۆیە بۆ ئەمڕۆ دەژیم نەک سبەی، ئەو ساتە خۆش دەکەم کە تێیدا دەژیم". ...

February 16, 2021

"لە یەکی سەرەتایی بووم کاتێک دایکم گیانی لەدەستدا، ساڵی 1986 ئێمە ماڵمان لە ناحیەی سیروان بوو لە هەڵەبجە، باوکم سایەقی هێڵی بەغداد بوو. ئەوکاتە شەڕی نێوان عێراق و ئێران هەبوو، خەڵکی ناوچەکە بۆ خۆپاراستن لە پریشکی شەڕەکە لە ناو بینای قوتابخانەیەک خۆیان شاردبووەوە. بەڵام بەهۆی تۆپبارانی ئێرانەوە تۆپێک لە قوتابخانەکە دەدات و بیناکە بە تەواوی گڕ دەگرێت. لەو کاتەدا دایکم و برام و خوشکەکەم لەناو قوتابخانەکە دەبن و هەرسێکیان تیاچوون. ئەو رووداوە بە بینا سووتاوەکەی سیروان بەناوبانگە. باوکم دوای 45 شەو ژنی هێنایەوە ئێمەش بەهۆی باوەژنەوە دەربەدەربووین، ئەوەش مەینەتییەکانی ئێمەی زیاترکرد و نەشماندەوێرا بچینە ماڵی هیچ خزمێکمان چونکە گەر باوکم بیزانیایە لێیان توڕە دەبوو. خوشکەکەم لە مناڵییەوە لە ئامۆزایەکم مارەکرا و منیش لە تەمەنی سیانزە ساڵیدا چوومە ئێران و تا ساڵی 2007 نەگەڕامەوە. گیانلەدەستدانی دایکم بۆشاییەکە لە ژیانما مەگەر بەس لەناو گۆڕدا لەبیرم بچێتەوە، هەموو ئەرزی خوا هی تۆبێت ناگات بە پەنجەیەکی دایکت". ...

February 16, 2021

"خۆشترین کاتی ژیانم ئەو کاتەبوو کە خۆمم ناسیووە، زانیم لەم جیهانە قەرارە کێ بم و بەرەو کوێ بڕۆم، وە هونەر ریتمی دا بە ژیانم. ئەفکاری مەنفی وەکو مرۆڤانێکن که لە نێو کەشتی تۆن و نایانەوێت کەشتییەکەت بگاتە وشکی، هەوڵ ئەدەن کە غەرق ببێت و بتبەنە قووڵایی دەریاکە، بەڵام ئەبێ لەبیرتان بێت کە ساحێبی ئەم کەشتییە ئێوەن، هیچکات مەهێڵن ئەو مرۆڤە ڕەشانە بۆ ماوەیەکی زۆر ڕۆح و بیرتان تەسخیر بکەن خێرا دایانبەزێنن تا ئازادبن. هەرکەسێک بە هەر بیرو بڕوایەک بە جۆرێ کە ئازاری بۆ کۆمەڵگا و مرۆڤەکان نەبێت بوونی هێژایە. بێزاری من کاتێک بوو که خۆمم لەدەس دابوو، جیهانێکی ڕەشم بۆ خۆم دروستکردبوو کە نەمەتوانی گەشبینبم و ئازارم بینی. گەورەترین ئاستەنگم ئەوەیه که ڕۆژێک بتوانم بەرهەمەکانم بڕۆنه نێو مارکێتی جیهانی موزیک و موزیکی کوردی به شێوەیەکی جیاواز به جیهان بناسێنم. من هەموو ڕۆژی ژیانم پڕ لە گۆڕانە و هەوڵ بۆ باشتربوون ئەدەم، هەروەها فێربوون و تێگەیشتن". ...

February 15, 2021

"دوای تەواوکردنی ئامادەیی چوومە بەشی تاقیگە، لەوکاتەدا بارودۆخی وڵات باش نەبوو، گوزەران خراپ بوو وە بەهۆی جەنگەوە خزمەتگوزاری کەم بوو. لەپاڵ خوێندنەکەمدا بڕیارمدا کاری خۆبەخشی بکەم. کۆمەڵێک هاوڕێم کۆکردەوە و بەبێ پاڵپشتی هیچ لایەنێک دەستمانکرد بە یارمەتیدانی خەڵکی. هەرچەندە سەرچاوەکان کەم بوون، بەڵام یارمەتیدان بە شتێکی کەمیش بێت لەوانەیە خەندە بخاتە سەر لێوی کەسێک. خواردنمان بۆ کەسانی کەم دەرامەت و ئاوارەکان دابیندەکرد. دوای ئەوە چووم کارم بۆ کەنیسە کرد، پڕۆژەیەکم پێشکەشکردن و بەدڵیان بوو، پڕۆژەکە بریتیبوو لە دانانی کورسی لە شاری حەسەکە بۆ ئەوەی کەسانی بەتەمەن کاتێک هیلاک بوون دانیشن ئیسراحەت بکەن. دوو ساڵ پێش ئێستا لەکاتی هێرشەکان بۆسەر شاری رائسلعەین، خەڵکێکی زۆر کۆچیان کرد بۆ حەسەکە و لە ناو خوێندنگەکاندا دەژیان و هەندێکیشیان هیچ شوێنێکیان نەبوو، بڕیارمدا بگەڕێمەوە بۆ کاری خێرخوازی و لەگەڵ کۆمەڵێک هاوڕێمدا لە پارەی خۆمان جلمان بۆ ئاوارەکان کڕی و پێداویستی منداڵەکانمان دابینکرد". "کارەکان زۆر قورسبوون و زۆر هیلاکی دەکردین، بەڵام ئەو خۆشییەی لەسەر ڕووخساریان دەردەکەوت هەموو هیلاکییەکی لەبیر دەبردینەوە. خوێندنم تەواوکرد و لە بوارەکەی خۆمدا دەستمکرد بە کار لە تاقیگە. ڤایرۆسی کۆرۆنا بڵاوبووەوە و لە بەشی فریاکەوتنی کۆرۆنا کارمدەکرد، سامپڵمان وەردەگرت و فەحسمان بۆ ئەو کەسانە دەکرد کە گومانیان لێدەکرا تووشبووبن. بۆیە کارەکە ترسناک بوو بۆ ئێمە چونکە بەرکەوتنی ڕاستەوخۆمان هەبوو لەگەڵ نەخۆشەکان. ئیمە هێڵی بەرگری یەکەم بووین دژی نەخۆشییەکە و لە هەموو کەس زیاتر مەترسی تووشبوونمان لەسەر بوو. هەرچەندە هەلی سەفەرکردنم بۆ دەرەوەی وڵات هاتە پێش بەڵام ڕەتمکردەوە، چونکە خەڵکەکەمان لەم کاتانەدا پێویستیان پێمانە. هیوادارم ئەو گەنجانەی کە سەفەریان کردووە بگەڕێنەوە و یارمەتیدەربن لەم کاتە سەختانە و بنیاتنانی نیشتمانەکەمان". ...

February 14, 2021

"ژیان پراوپرە لە ترس. شایەد بۆ من وابێت کە لە هەموو شتێک دەترسم، لە ئاژەڵەکان تا مرۆڤەکان. بەڵام لە مناڵییەوە بە ئەوە گەورە کراین کە ئەبێ هەر لە خوا بترسین و خۆمان بپارێزین کە خوا تۆڵەمان لێنەکاتەوە. کاتێک گەورەبووم وردە وردە خۆشەویستی ڕاستەقینەم لە بەینی خۆم و خوا حس کرد و تێگەیشتم ترسی ناوێت و وەکو رەفیقێک لەگەڵی شەو و رۆژم بەسەر ئەبەم و هەموو کات لەگەڵمایە و ئەمە بووە هۆی ئەوەی خۆشترین کاتەکانی ژیانم ئەو کاتانە بێت کە لەگەڵ خوای خۆم قسە دەکەم. ئێستە ئیتر ئەو بێزاریانەش کە پێشتر هەمبوو کاتێک کە جلێکی خراوم لەبەردەکرد لە بەین چوو. خۆشەویستی خوام لە خۆشەویستی لەگەڵ خۆم و هەستەکانم پەیداکرد و زانیم خۆشی لە ئەوەیە من دڵخوشبم بە ژیان". ...

February 12, 2021

"تەمەن بە بڕوای من گەورەترین لە دەستدانی ژیانە کە ئەبێ بە چرکە چرکەی بیر کەینەوە و بە فیرۆی نەدەین، لە مردن زیاتر لە هەموو شتێک دەترسم و پێم وایە تەبێعییە و زۆربەی خەڵکی وایە. مردنی ئازیزانم ناخۆشترین کاتی ژیانم بووە. لە دوای تەمەنی گەنجی و ۲۱ساڵییەوە زانیم که ئینسان بە هەر بیر و باوەڕێک بێت تەنیا بە پێکەوەبوون دەتوانێت ژیان بە سەر ببات و بە لای یەکبوون ژیان خۆشە و ئەڕواتە پێش. ژیان کورتە دڵی کەسێک خۆشبکەن ئەمە تەنیا ئامۆژگارییە کە دەتوانم بیڵێم. کاتێ که دەچمە عکاسی خۆشترین کاتی ژیانمە ئەو کاتانەی کە لەگەڵ خەڵکم و هەست و ئێحساسەکەیان بە وێنە دەکێشم. هەر کاتێک لە دونیای هونەر دوور بکەومەوە ئەوە بۆم قورسە. پەشیمانم ئەو کاتە کە لە ساڵی دووهەمی دەبیرستان چوومە رشتەی ریازی و نەڕۆیشتمە هونەر. وە ئەو ڕۆژەی کە وێنەی لاشەی ئالانی کوردیم بینی لە لێواری دەریا لە ژیان بێزاربووم و هیچکات لە بیرم ناڕواتەوە و هەمیشە بیری پێ ئەکەم. ئەو کەسانەی کەوا هەوڵی زۆرم داوە بۆ پێشکەوتنیان و ئەوان بە ناخۆشی لە گەڵما هەڵسوکەوتیان کرد، ئەمە زۆر ئینسان بێزار ئەکات". ...

February 10, 2021

"لە هەشتاکاندا کاتێک پێشمەرگە لە شاخ و شار خەریکی چالاکی بوون. لە گەرمیان هێزێکی خۆبەخش دروستبوو بەناوی هێزی پشتیوانی. لەکوێ پێویستبووایە، دەچوون بۆ یارمەتی پێشمەرگە. منیش لە سۆنگەی بەرپرسیارێتییەوە سیخۆیەکم کڕی و چوومە ناو ئەو هێزە و تا وای لێ هات بوومە ئامری مەفرەزەیەکی 10نەفەری. دواتر لەپاش ئینتیفازە و دوای دروستبوونی حکومەتی کوردی نەبە مەعاشێک و نە بە سوپاسێک پاداشتیمان نەدرایەوە. شوکور تا هێزم هەبوو هەر بە قوڕکاری و کرێکاری و مەڕداری توانیم بژێوم دابین بکەم. بەڵام بەداخەوە ئێستا هێزم نەماوە و لەماڵەوەم، بەشێوەیەک لە ژیان هیلاکم تاقەتی دەرەوەم نەماوە. حەزم لەقەرەباڵغی و ناو خەڵکیش چووە. لەو دێیەی خۆمان هەرکێ بمرێ ناچمە پرسەکەشی. شار و جادەی قیر و بۆنەکان لای من هیچ بەهایان نەماوە. تەنیا شت من ئومێدی پێبخوازم و هەمووکات لە خەیاڵمبێ چوونمە بۆ ماڵی خوا. هەمیشە ئەو هیوایەم هەیە کە خودا داوەتی ماڵەکەی خۆییم دەکات". ...

February 8, 2021

"ژیانی من ڕەنگە لەگەڵ بەشی زۆری کەسانی سەر ئەم زەمینە بێبەزەییە جیاوازتر بێ. هەر لەمنداڵییەوە تا ئێستا لەهەوڵدام بۆ گەیشتن بە خەونەکانم و هەر ڕۆژە و یەکێک لە خەونەکانم بەبەرچاوی خۆمەوە دەمرێ و لەناو دەچێ. لەگەڵ ئەوەشدا کۆڵمنەداوە و ئومێدم هەیە بەیانییەک بێت و هیچ نەبێ یەکێک لە خەون و ئاواتەکانم بێنمە دی. دوای ئەوەی پۆلی 12م تەواوکرد، نمرەی کەمم هێنا و ناچار لە ماڵ مامەوە و خوێندنم تەواونەکرد ،کە خەونی گەورەی من بوو ڕۆژێک ببمە خاوەن شەهادەی خۆم و کار بکەم. زیاتر گەورەبووم و لەوە گەیشتم خوێندن و شەهادە لەم وڵاتە بێبایەخە. فۆتۆگرافی حەزی من بوو، دوای خوێندن بەهۆی ئەوەی لەم کۆمەڵگایە خێزانەکان ڕێگری سەرەکی خەونی مناڵەکانیانن بەتایبەت کچەکان، نەمتوانی کاری لەسەربکەم و وەک پیشەی خۆم تێیدا بەردەوامبم ئەمە جگە لەوەی چەندان حەز و ئاواتی ترم هەبوون و نەهاتنەدی. ئێستا خەریکی کاری بەرگدووری و ئیشی دەستیم بۆ خانمان، لەگەڵ خوشکەکەم بەیەکەوە کاردەکەین و هیوادارم ڕۆژێک بێت و ئەو کارەم گەورە بکەم و ببێتە سەرچاوەی بەدەستهێنانی خەونەکانی ترم. ژیان نەوەستاوە، کەواتە ئێوەش مەوەستن و هەوڵ بدەن ڕۆژێک هەر بە خەونەکانمان دەگەین". ...

February 6, 2021

"21 ساڵ بووم کاتێک لەساڵی 1988 ئەنفال دەستیپێکرد. قەت بیرمناچێت پێنچ برا و سێ برازام بەبەر چاومەوە ئەنفالکران. ئێمەشیان هەموو بردە سجنی دوز و پاشان بۆ تکریت. شەش مانگ و دوازدە ڕۆژ دوور لە دایکم و کەسوکارم لەو سجنانە بەس خوا دەزانێ چیم چەشت. ئەوەندە دەترسام و بیری دایکمم دەکرد خەریکبوو شێت دەبووم. لەتاو بێکەسی و دڵتەنگی ناوی دایکمم لەسەر دەستم کوتی لەناو سجن. دواتر کە ئازادکراین و هاتینەوە چەمچەماڵ زۆری پێنەچوو باوکم کۆچی دواییکرد. برینی ئەو ساڕێژ نەبووبوو، شەهیدبوونی برا پێشمەرگەکەشمی هاتەسەر. تاکە کەس مابوو کە پێوەی هۆگربم دایکم بوو، بەداخەوە ئەویش پێنچ ساڵێک بەر لەئێستا مرد. ئێمە ئەنفالمان دیت و باجی کوردایەتیماندا کەچی ئێستا کێ ئێمەی لە بیرە؟ تەنانەت تا ئێستا هەویەی زیندانی سیاسیشم نییە". ...

February 5, 2021

"باوكم به‌ ته‌نیابوو و دوو برای تریشم بچووكبوون و توانای كاركردنیان نه‌بوو، من كوڕی گه‌ورەی باوكم بووم. بۆیه‌ له‌ پۆلی پێنجی سه‌ره‌تایی وازم له‌ خوێندن هێنا و ده‌ستم به‌ حەماڵی کرد. سه‌ره‌تا له‌ ناو بازاری موسڵ به‌ زه‌مبیل كه‌لوپه‌لم ده‌گواسته‌وه‌ رۆژانه‌کەم 10 فلس بوو. ساڵی 1964 لەسەردەمی عەبدولکەریم قاسم چووم بۆ ‌كارگەی شه‌كری موسڵ. ئەوکاتە یه‌كه‌م كه‌سبووم كه‌ توانیم سێ فه‌رده‌ شه‌كری سه‌د كیلۆیی هه‌ڵبگرم له‌وكارگه‌یەی كارم لێده‌كرد. رۆژێكیان گره‌وم كرد له‌گه‌ڵ پیاوێكی خەڵکی گەیارەی موسڵ. هات بۆلامان و وتی كێ ئه‌و سێ فه‌رده‌ سه‌د كیلۆیه‌یی شه‌كر هه‌ڵگرێی پاداشتی ده‌كه‌م. منیش لە هەموویان بچووکتربووم ده‌ستم هه‌ڵبری وتم من. پیاوە عەرەبەکە گاڵتەی پێدەهات و وتی گره‌وبێت ئه‌گه‌ر توانیت سێ فه‌رده‌ شه‌كره‌كه‌م بۆ بگه‌یەنیتە لای ئوتومبیله‌كه‌م، سه‌رجه‌م كرێكارانی كارگاكه‌ میوانی ده‌كه‌م و ئەگەر نه‌یگه‌یەنی خۆت ده‌‌بێت پاره‌ی خواردنه‌كه‌ بده‌یت. سێ فەردەکەم هەڵگرت و گرەوەکەم بردەوە. له‌و سه‌رده‌مەدا‌ باوكم له‌ شاره‌وانی موسڵ مانگانەکەی شەش دینار بوو. من رۆژانه‌کەم 16 دینار بوو. ته‌مه‌نم نزیکەی 80 ساڵه‌ و تا ئێستا پێنج جار سه‌ردانی ماڵی خوام كردووه‌ و له‌ رووی ته‌ندروستیشه‌وه‌ زۆر باشم". ...

February 4, 2021

"باوکم ناوی من و خوشکەکەمی لە 11 ساڵییەوە لە فێرگەی تایکواندۆ تۆمارکرد، بۆ بەرگریکردن لە خۆمان و فێربوونی هونەرەکانی شەڕکردن. ڕەخنەمان زۆر لێدەگیرا لەلایەن کۆمەڵگەوە بەڵام خێزانەکەم پشتگیرییان دەکردین و سەرکەوتوو بووین. بەشدارییمان کردووە لە زۆر پاڵەوانێتی نێودەوڵەتی. یەکەم بەشداریمان لە شاری ئۆردۆی تورکی بوو کە مەدالیای ئاڵتوونم بەدەستهێنا، ساڵی 2019 بەشداریمکرد لە پاڵەوانێتی عومان لە ئوردن لەوێش مەدالیای ئاڵتوونم بەدەستهێنا و لە ساڵی 2019 پلەی سێیەمم بەدەستهێنا لە پاڵەوانێتی بەیروتی کراوە، لە 2018 بەشداریمکرد لە پاڵەوانێتی هەولێر و مەدالیای ئاڵتوونیم بەدەست هێنا. ساڵی 2020 بڕیاربوو بەشداری بکەین لە پاڵەوانێتی بەرلین و مالیزیا، بەڵام بەهۆی کۆرۆنا نەمانتوانی بڕۆین و بەشداری بکەین. ساڵی 2016 تەقینەوەیەک ڕوویدا لەلای فێرگەکەمانەوە و دوو لە هاوڕیکانمان لەدەستدا، زۆر ناخۆش بوو بۆ هەموومان، بەڵام سەرەڕای هەموو شتێک بێ هیوا نەبووین و زیاتر هەوڵماندا. لەگەڵ ئەوەی یاریزانی تایکواندۆم لە کۆلێژی زانست دەخوێنم لە زانکۆی فورات. ئێستا لە قۆناغی سێیەمم و تەنها یەک ساڵم ماوە زانکۆ تەواو بکەم، بڕوام بە خۆم هەیە و زۆر دڵنیام دەتوانم سەرکەوتوو بم لە زانکۆ و لە تایکواندۆش". ...

February 3, 2021

"ژیان پڕاوپڕە لە خۆشی و ناخۆشی، خۆشترین کاتەکانی ژیانم ئەو کاتانەبوون وەکو کچێکی ئازاد پێ بە پێی هاوڕێیان لە کاروباری ئاوایی بەشداریم کردووە، وەکو نەورۆز و کاری کتێبخانە یان دانانی کتێبخانەیێکی بچووک لە دیوەکەم کە هەر چەند بچووک بوو بەڵام دڵخۆشبووم پێی کە دەمتوانی کتێب بدەم بە گەلی هاوڕێیان و منداڵان. وەکو کچێک زۆرجار پێشەنگی کچانی گوندبووم بۆ زۆر کاروبار بە تایبەت کاری فەرهەنگی و کتێبدان. ناخۆشی زۆرن بە تایبەت ئەو کاتەنەی هاوڕێیەکت دەڕوات یاخود زۆر شت بە دڵت ناڕۆنە پێش. هۆکارێکم نەبووە کە ماندووبم لە ژیان، زۆر جار کەوتووم و هەستاومەوە و ڕانەوەستاوم. لە کۆتاییدا هیوادارم بتوانم خدمەت بکەم بە کچ و کوڕ و گەلی نیشتمانم و بە گشت ئاواتەکانیان بگەن". ...