Humans of Kurdistan
پڕۆژەی Humans Of Kurdistan ئامانجیەتی فرەکەلتووریی وڵاتی کوردستان بخاتە ڕوو، لە ڕێگەی فۆتۆی ڕووخساری خەڵکەکەی و چیرۆکەکانیان.

January 19, 2022

"مهەندێجار تەواوی هەفتەکە لە کارم، ئیتر ئەوە ئیشە و ناچارم دەبێ لەگەڵی بڕۆم. شێوازی ئەو کارکردنە لەگەڵ پێشوودا تەواو گۆڕاوە. ئێستا موشتەری لۆکەیشنەکەی دەنێرێ و منیش زۆر بەئاسانی و بەخێرایی خواردنە دڵخوازەکەی بۆ دەبەم. لەسەر ماتۆڕەکەم سەدان خەیاڵ دەکەم تا دەگەمە شوێنی مەبەست، تەواو تێکەڵی شەقامەکانی شار بوومە، گوێگرتنم لەگۆرانی بەقەد ماتۆڕەکەم هاوکارمە تا دەگەمە جێی مەبەست! ئاخر مۆسیقا نەبێ کێ دەتوانێ تەحەموولی جەنجاڵی شەقام و بای ساردی سەر ماتۆڕ و سەرما و گەرمای وەرزەکان بکات؟! شەوێک خواردنم بۆ موشتەرییەک دەبرد، قەت ئەو شەوەم بیر ناچێ چونکە زۆرم برسی بوو. لەترافیک وەستابووم، لەناکاو سەیری ئاسمانم کرد مانگم بینی، شێوەی زۆر لە پیتزا دەچوو. خەریک بوو لادەمە سەر شەقام و پیتزاکە دەربێنم و بیخۆم...

January 9, 2022

"زۆر منداڵ بووم کە شووم کرد. بەڵام ناچار بووم! چونکە بابەتەکە ژن بە ژنە بوو. زۆرجار هاوسەرگیری دەبێ کردنەوەی دەروازەی خێر بۆ مرۆڤ، بەڵام بەداخەوە بۆ من پێچەوانەوە بوو. فەترەیەک دوای شوکردنم ئەو برایەی ژنم بۆ کردبوو، ماڵئاوایی کرد و مرد بەداخەوە. مردنی ئەو برایەم بوو بە برینێک قورس بوو ساڕێژ ببێ. سۆز و خۆشەویستی تاقە کوڕەکەم وای کردبوو بتوانم دان بە خۆم دابگرم. ئەوە جگە لەوەی قورسی ژیان و گوزەرانی ڕۆژانەمان ئۆقرەی لێ بڕیبووین. لەگەڵ ئەو بێپارەیی و هەژارییە، مێردەکەم تووشی دەردێک بوو عیلاجی لە هیچ کوێیەک نەدەکرا! هیچکات ئەو شەوەم بیرناچێ کە کۆتایی شەوی ئەو بوو لە ژیان. ئەو شەوە تا بەیانی خەریکی دۆشاو کردن بووم، زۆر هیلاک ببووم. کە بانگی فەرموو گوتم:حەسەن با نوێژەکەمان بکەین و بخەوین. گوتی ژانم گەلێک زۆرە ناتوانم بخەوم، هاوار و ناڵەی دەگەیشتە ئەو پەڕی دونیا، کەچی بەهۆی نەبوونییەوە نەمئەزانی ڕوو لە کوێ بکەم. ناچار دراوسێیەکمان هات و هەندێ پارەی پێدام لەگەڵ ئەسپێک تا بیگەیەنمە شار. کەچی بەداخەوە لە نیوەی ڕێگا مرد و بۆ هەتاهەتایی تەنیای کردم". ...

October 7, 2021

"بیرمدێت ١٤ ساڵ بووم عه‌ره‌بانەیەکی سێ تایه‌مان هه‌بوو گوڵه‌به‌ڕۆژه‌مان ده‌فرۆشت. تایه‌ى عه‌ره‌بانه‌كه‌مان هی پاسكیل بوو. چه‌ند برایەك بووین رۆژانه‌ به‌ نۆبه‌ ده‌ڕۆیشتین بۆ به‌ر عه‌رەبانه‌كه‌ بۆ گوڵه‌به‌ڕۆژه‌ فرۆشتن. بۆیه‌ باوكم پاسكیلێكى بۆ كڕین هاتوچۆمان پێده‌كرد. ئینجا کە پاسكیله‌كه‌ و عه‌ره‌بانه‌كه‌ تایه‌كه‌یان په‌نجه‌ر ده‌بوو له‌ شاره‌كه‌م وه‌ستا نه‌بوو، بۆیه باوكم كه‌ ده‌چوو بۆ هەولێر بۆ هێنانى چه‌ره‌زات تایه‌ى پاسكیله‌كه‌ و عەرەبانه‌كه‌ى ده‌برد بۆ چاككردنه‌وه.‌‌ بۆیه‌ بیرم له‌وه‌ كرده‌وه‌ خۆم چاكیان بكه‌مه‌وه‌. ٢١ ساڵ لەمەوبەر بۆ جه‌ژنان پاسكیله‌كه‌م به‌ كرێ ده‌دا له‌ جه‌ژن و بۆنه‌كان تا كار گه‌یشته‌ ئه‌وه‌ى بووم به‌ وه‌ستاى پاسكیل. له ‌ئێستادا دوكانى چاکكردنه‌وه‌ى پاسكیلم هه‌یه،‌ پاسكیل ده‌كڕین و ده‌فرۆشین و چاكیان ده‌كه‌مه‌وه‌. سوپاس بۆ خوا بژێوى ژیانى خانه‌واده‌كه‌می له‌سەرە.‌ رێچكه‌ى كاركردنى خۆم دۆزیوه‌ته‌وه و له‌گه‌ڵ كاره‌كه‌م زۆر ئاسووده‌م خه‌ڵك زۆر سه‌ردانم ده‌كه‌ن له‌ ئاكرێ و شادێكانیشى دێن". ...

October 3, 2021

"بەپێی قسەکانی دایکم بێت ئەو کاتەی لەدایکبووم مشتومڕێکی زۆر کراوە لەسەر ئەوەی چ ناوێکم لێ بنێن. دواتر بە خواستی پورەکانم ناوێک بۆ من هەڵبژێردراوە کە بریتیبووە لە ناوی (زیاد). هۆکاری ناونانم بەو ناوە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە پورەکانم عاشقێکی سەرسەختی هونەرمەند (زیاد ئەسعەد)بوون. هەروەها باوکیشم کە ناوی (ئەسعەد)ە زیاتر گونجاو بووە. لەڕاستیدا من کێشەم لەگەڵ ناوەکە نییە و تاڕادەیەک لام خۆشە. ئەو کاتانەی کە منداڵبووم لەکۆڵان هاوڕێکانم دەیانگوت ئەوە ناوی(زیاد ئەسعەد)ە. زۆر لام ئاسایی بوو، ئەوکاتیش پێم وانەبوو کە ئەو هونەرمەندە بەو شێوەیە بەناوبانگە. دواتر کە قۆناغەکانی خوێندنم بڕی و تێکەڵی خەڵکی زیاتر و میدیاکان بووم ئینجا زانیم که هۆکاری چی بووە ئەو خەڵکە ئاوا ئەو هونەرمەندەیان خۆشدەوێ. بەڵام لێتانی ناشارمەوە من گوێگری ئەو نیم و گۆرانیەکانی دڵخوازی من نین. بەڵام حەزم لێیە جارێک لە نزیکەوە بیبینم و پێی بڵێم: تۆ ئەو کەسەی کە من بە ناوی تۆوە ناونراوم". ...

September 30, 2021

"من لە خێزانێکی هەبوو لەدایکبووم، بەڵام لەگەڵ ئەوەش هەموو کات حەزم لەوە بووە کاری سەربەخۆی خۆم هەبێت. حەزم بە کارێک نەبووە کەسێک ئەمرت پێبکات. هەمان بۆچوونم لەسەر خوێندنیش هەبووە، واتە تەعیناتیش لای من کاری ئازاد نییە. لە تەمەنی ١٨ ساڵیدا وازم لەخوێندن هێنا بە هیوای ئەوەی بتوانم لەسەر قاچەکانی خۆم بوەستم. سەرەتا دوکانێکم دانا و ئیشم تێدا کرد، دواتر کە سەرنجی خەڵکم بۆخۆم ڕاکێشا و متمانەم دروست کرد، هەوڵمدا تەواو تێکەڵ بە کارەکەم بم بۆ ئەوەی دانەبڕێم لە بازاڕ و کەسابەتەکە. دوو ساڵی ڕێک من بۆ ڕۆژێکیش پشووم بەخۆم نەدا، توانیم نیەتەکەم بپێکم و بناغەیەکی باشم دانا بۆ کارەکەم. نەهامەتی زۆرم دیوە لەو کارەم بەڵام هیچی بەقەد ئەوە ناخۆش نییە کە لە هەڵەبجەوە دەبێ بەردەوام بۆ کەلوپەل بچیتە سلێمانی. هاتوچۆی ئەو ڕێگایە بەردەوام نەهامەتی زۆرە، تەنانەت جارێک تووشی ڕووداوێکی هاتوچۆ بووم، ئێستاش بە ئازاری قاچمەوە دەناڵێنم". ...

September 28, 2021

"دایكم بۆى ده‌گێڕامه‌وه‌ کە دوو بۆ سێ ساڵێک ده‌بوو تازه‌ به‌ سه‌ر پێ كه‌وتبووم، رۆژێكیان ئافرەتێك هاته‌ ماڵمان وتى ئه‌و كوڕه‌تان زۆر خڕوخۆڵ و جوانه‌. هه‌ر ئه‌وه‌ بوو دواى چەند رۆژێك توشى تایه‌كى گه‌رم بووم پله‌ى گه‌رمیم نه‌دەهاته‌ خواره‌وه‌، منیان گه‌یانده‌ بنكه‌یەکی ته‌ندروستى و دكتۆر ده‌رزییەكى بۆ نووسیم و په‌رستارێكی ناسیاو بۆى دانام. له‌وكاته‌وه‌ ده‌رزى نه‌بووه‌ چاره‌سه‌ر به‌ڵكو بووه‌ هۆکاری له‌ ده‌ستدانى هه‌ردوو قاچه‌كانم. شوێن نه‌ما بۆم نەگەڕێن بەڵام چاره‌سه‌ر نه‌دۆزرایه‌وه‌. من نەڕۆشتوومەتە خوێندن به‌ حوكمى ئه‌وه‌ى من له‌و‌ سه‌رده‌مەدا توشى ئیفلیجبوونی قاچه‌كانم هاتبووم. له‌ ئێستادا ته‌مه‌نم ٤٥ ساڵە و نزیكه‌ى ١٥‌ ساڵه‌ ژیانى هاوسه‌رگیریم پێكهێناوه‌ له‌گه‌ڵ ئافره‌تێكى هاوشێوه‌ى خۆم و خاوه‌نی چوار منداڵین. مووچه‌یەكى كه‌مئه‌ندامى ١٥٠ هه‌زارم هه‌یه‌ هه‌رچه‌ند به‌شم ناكا‌ت، به‌ڵام ماوه‌ى نزیكه‌ى چوار ساڵه‌ له‌ حانووتى قوتابخانه‌یەكدا دوكانی كێك و بیبسیم داناوه‌ و مامۆستاكان زۆر هاوكاریم دەکەن. بەڵام ئه‌مه‌ دوو ساڵه‌ به‌هۆى بڵاوبوونه‌وه‌ى ڤایرۆسى كۆرۆنا و گرتنى ده‌رگاى قوتابخانه‌كان تۆزێك وه‌زعم خراپ بووه". ...

September 27, 2021

"خه‌ڵكى دێى بنارى كوسره‌تم له‌ لێوار ده‌ریاچه‌ى دوكان. لەوەتەی خۆم ناسیووە نەچووم بۆ قوتابخانە و ژیانم لەسەر کشتوکاڵ بووە. بە چاندنی توتن و گوڵەبەڕۆژە و شووتی بژێوی ژیانی خۆم دابیندەکەم و سووکە مووچەیەکی پێشمەرگایەتیشم هەیە. بەڵام لەئێستادا جوتیاری دەکەم و لە کێڵگەکەم سەرقاڵی بەخێوکردنی گوڵەبەڕۆژەم کە ئەمساڵ زیاتر لە ١٢ دۆنم زەویم کردووەتە گوڵەبەڕۆژە. پەشیمانم لەوەی نەچوومەتە قوتابخانە بەڵام دڵخۆشم بەوەی پێنج کوڕم هەیە و هەموویان خوێندوویانە. هەرچەند زۆر هەوڵم لەگەڵیاندا بەڵام تەواویان نەکرد. جیاوازی ئەوان لەگەڵ من و دایکیان ئەوەیە ئەوان خوێندنەوە و نووسین دەزانن و ئێمەش نەخوێندەوارین. بەڵام خۆمان سەرقاڵ کردووە بە کشتوکاڵەوە و بەروبوومەکانمان لە سلێمانی و پشدەر ساغ دەکەمەوە و خێزانەکەی پێ بەخێو دەکەم". ...

September 13, 2021

"له‌ ده‌ستپێكی كاركردنم له‌گه‌ڵ باوكم به‌ چه‌ند ئامێرێكی ساده‌ ته‌حینمان دروست ده‌كرد. بیرمدێت ئه‌و كاته‌ ئاشی ته‌حینه‌كه‌مان به‌ ئاو كاری ده‌كرد و كونجییه‌كه‌شمان به‌ دار و ئاگر ده‌برژاند. رۆژانه‌ به‌ ماندووبوونێكی زۆر به‌رهه‌مێکی کەممان هه‌بوو. سوپاس بۆ خوا له‌ ئێستادا كارگه‌كه‌مان له‌ گونده‌وه‌ گواستووه‌ته‌وه‌ بۆ شارەدێی قه‌سرۆك له‌ سنووری پارێزگای دهۆك. له‌ ئێستادا خۆم و براكانم پێکەوە کاردەکەین و رۆژانه‌ زیاتر له‌ ته‌نێك كونجی ده‌كه‌ینه‌ ته‌حین و رۆژانە زیاتر لە دوو هەزار کیلۆ تەحین بەرهەمدەهێنین. به‌شێكیان له‌ كونجی خۆماڵییه‌ و به‌شێكیش كونجی له‌ ده‌ره‌وه‌ هاورده‌ ده‌كه‌ین. ئاووهه‌وای هه‌رێمی كوردستان له‌ باره‌ بۆ به‌رهه‌می كونجی به‌ڵام بەهۆی به‌هێزی و زۆربوونی رێژه‌ی چه‌وری له‌ كونجی هه‌رێمی كوردستان بۆیه‌ به‌شێكی كونجی له‌ ده‌ره‌وه‌ هاورده‌ ده‌كه‌ین. ئێستا به‌رهه‌مه‌كه‌مان بۆ ته‌واوی هه‌رێمی كوردستان ره‌وانه‌ ده‌كه‌ین و به‌هۆی پاکوخاوێنی و باشی جۆری ته‌حینه‌كه‌مان خواستی زۆری له‌ سه‌ره‌. هەستێکی زۆر خۆشم هەیە چونکە بەرهەمی ماندووبوونی چەند ساڵەمان دەبینم و شانازی بە خۆمەوە دەکەم". ...

September 11, 2021

"ڕۆژانە لەگەڵ هاوڕێکانم لەو چۆڵەوانییە خەریکی یاریکردنین. زۆرجار گەورەکان گلەییمان لێ دەکەن کە ئێرە شوێنی یاری نییە و هەڵە دەکەن لێره ئەو هەڵبەز و دابەزە دەکەن، بیانووەکەشیان ئەوەیە شوێنەکە هەمووی گڵە و جلوبەرگمان پیس دەبێ یان مەترسی دوکەڵ و گڕی ئەو بیرە نەوتانە کاریگەری لەسەر تەندروستیمان دەبێت. ئێمەش دەزانین وایە بەڵام دەبێ ئەوانیش ئەوە بزانن کە ئێمەش منداڵین و حەزمان هەیە. کە شوێنێک نەبێت بۆی بچین ناچارین لێرە یاری بکەین. لەکۆڵان کۆدەبینەوە لەترسی شۆفێرە تیژڕەوەکان ناوێرین یاری بکەین. وەک وڵاتانی تریش کە شوێنی یاریکردنمان نەبێ تێیدا پارێزراو بین مەجبورین ڕوو لە شوێنێکی ئاوا بکەین. هیوادارم حکومەت بتوانێ کۆمەڵێ سەنتەر و یاریگای چیمەنمان بۆ دروست بکات بۆ ئەوەی ئێمەش بتوانین ئەو بەهرەیەی هەمانە لەڕووی وەرزشییەوە پەرەی پێ بدەین". ...

September 9, 2021

"تاقانەبوون ئەو کاتانە زیاتر هەستی پێدەکرێت کە خەڵک و دەروبەرت هەموو کات پێت دەڵێنەوە و بەبیرت دەهێننەوە کە گوایە تۆ کەسێکی تەنیا و بێ پشتیت. دەنا من تاقانەم و هەموو کات پێم وابووە کە مرۆڤ خودی خۆی پاڵپشتی خۆیەتی لەهەموو ڕوویەکەوە. بۆیە تۆ کەپێتوابوو کە خاوەنی برایەکی زۆر بوویت، ئیتر نوقسانیت لەهیچ شتێک نابێت، بەجۆرێک لەجۆرەکان تۆ کەسێکی کامڵیت. لێرەوە من پێت دەڵێم زۆر هەڵەیت. سەد برا بەقەد دایک و باوک ناتوانن ببن بەچەتری سەر سەرت. تاقانەیی هەتیوی نییە، بێ دایک و باوکی هەتیوییە...

September 5, 2021

"30 ساڵە هەموو رۆژێک سەردانی مزگەوتی گەورە ئەکەم و لەوێ نوێژەکانم دەکەم. هەر 30 جوزئەکەی قورئانم لەبەرە. بیرمە چاوم ساغ بوو و لە لادێ دروێنەی گەنم و جۆم دەکرد و دارم دەبڕییەوە، بەلام کە چاوم لە دەستدا زۆر ناخۆشبوو ئیتر نەمتوانی هیچ بکەم. ساڵی 1953 هەردوو چاوەکانم بەهۆی چاوئێشەوە لەدەستدا. بڕوام بەوەنییە جارێکی تر چاوم چاکبێتەوە چونکە گلێنەکەشی نەماوە، بەڵام ئەوە مەیلی خوایە و ئەگەر بیەوێت لە بەردیش چاو دروستدەکات. ساڵی 1959 چوومە داوای ئامۆزایەکی خۆم و هاوسەرگیریمان کرد، خزمەتێکی زۆر باشی دەکردم و شکور بۆ خوا پێنج کوڕ و پێنج کچم هەیە. هەموویان باش ئاگایان لێمە و تا ئێستا هەستم بەوە نەکردووە کە چاوم نییە و زۆر خزمەتم دەکەن. رۆژی کیمیابارانەکەی هەڵەبجە دەچوومە مزگەوت بۆ ئەوەی بانگ بدەم، گەیشتمە بەر دەرگای مزگەوتەکە و دەنگی تەیارە پەیدابوو، هەموو خەڵکەکە ڕایانکرد و منیش کوڕەکەم دەستی گرتم و چووینە ژێرزەمینێکەوە. خزم و کەسێکی زۆرم بەهۆی کیمیاییەوە لەدەستدا. ئەگەر بیناییم هەبوایە حەزمدەکرد ئەولیاکان ببینم، کاک ئەحمەدی شێخ و هەموو ئەو خەڵکە ببینمەوە کە دەیانناسم". ...

August 29, 2021

"زۆرن ئەو کەسانەی بە بیانووی نەبوونی کەسابەت بێ ئیشوکارن. پیاو مەبەستی کاسبی بێت لەدەمی شێریش بێت نان پەیدا دەکات. من خەڵکی حاجیاوەم و ئێستاش دانیشتووی ئەوێم. بەهۆی ئەوەی ئیشوکار لەو ناحیەیە سنووردارە. وەکو پێویست بایی هەموو کەسێک کار و کەسابەت نییە. ئێ خۆ ناشکرێ هەموومان هەر چاوەڕێی تەعینات بکەین، بۆیە چەند ساڵێکە لە سماقوڵی ئەوسەر ڕێگایەم بە شوێنێکی باش و شیاو زانی بۆ فرۆشتنی جۆرەکانی میوە. میوەکانم بەپێی وەرزەکانیش دەگۆڕم، شارەزای تەبیعەتی گەشتیارەکانیش بوومە، ئەوان بەگشتی حەزیان بەو میوانەیە کە بەدەم ڕێگاوە لەناو سەیارە دەخورێت وەک؛(هەڵوژە، ڕێواس، شلک و قەیسی و شاتو و ترۆزی و هتد ...