Humans of Kurdistan
پڕۆژەی Humans Of Kurdistan ئامانجیەتی فرەکەلتووریی وڵاتی کوردستان بخاتە ڕوو، لە ڕێگەی فۆتۆی ڕووخساری خەڵکەکەی و چیرۆکەکانیان.

December 12, 2020

"فەقەت لە خالق ئەترسم لە چی بترسم بێجگە ئەو، لە جانەوەر لە چی؟ ئەم ترسەش بە بیروڕای من لە هەر چێ چتە گرینگترە. قەزا و قەدەر بۆ بێت زۆر سەختە وەکو ئەوەی کە مناڵ بە ناخۆشین لە دەستدا، کوڕێکم بیست ساڵی بوو کە بۆ کار چوو بۆ تاران لە بان داکەفت ئەوە ئیتر گەورەترین ژانم بووگە، بەڵام شوکر بۆ خوا، خوا مەیلی بووگە تا ئەو کاتە لەگەڵمبێت و ئیتر هیچ کەس لە حکمەتی خوا نازانێت. بە هەر چێ چتە خۆشحاڵم بە بوون و نەبوون. لە ئەمە خاستر خوا هەڵناگرێت خاتوونەکەمم زۆر خۆشئەوێت هەموو کارەکان ئەکات و لە ژێر کار دەرناچێت و ئێتر چیم ئەوێت. دۆس و ئاشنا باشبۆن بۆم فرە گرینگە، مەردمی گۆند پێم ئەڵێن عابد و خواناس گەرچی من بێ سەوادم بەڵام بە ئەم شێوازە لێم بیر ئەکەن و بانگم ئەکەن خەلیفە. ئەخلاقی چاک و باشبوون لەگەڵ خەڵق لە هەموو شتێک بۆم گرینگترە وەکو پەیغەمبەر گیان کە من عاشقی وجودی ئەوم، خاسبوون لەگەڵ مێرد و ژن لەگەڵ جوان و پیر لەگەڵ گیاندار و بێگیان، ئەوندە کە عەشقی من ئەبینن لەگەڵ ئەسپەکەم. بەعزێک چت بنیام لە دڵ دەریکات باشە و فەرامۆشیکات، چۆن لە دەستی خۆمانا نییە و کاری خاس بە دەست خۆت بی ئیتر شای مەملەکەتی." ...

December 10, 2020

"چەند ساڵێکە وەک کارمەندی گەراجی وەستانی ئۆتۆمبێل کار دەکەم، ویژدانم زۆر ئاسودەیە لە کارەکەم. من لە خاوەنەکانیان زیاتر ئاگاداری ئۆتۆمبێلەکانم. لە کاتی ڕاگرتن و جووڵە و هاتووچۆ، تا بتوانم هەوڵدەدەم تەنانەت بچووکترین شوختیشیان بەرنەکەوێت و زەرەرمەند نەبن. هەرگیز وەک هەندێک لە خەڵکانیتری هاوپیشەم، سەیارەی خەڵکی لەبەر سێبەر لانادەم تا سەیارەی دۆست و ناسیاو لە شوێنیان ڕاگڕم. قەت مافی ئەوەشم بەخۆم نەداوە لەناو توڕومبێڵی خەڵکی گوێ لە گۆرانی و میوزیک بگرم، خۆشم لەوە بەگەورەتر دەزانم سناپ و ستۆری لەگەڵ سەیارەی گرانبەها و سەرنج ڕاکێشدا بکەم. بەیانیان کە دێم بۆ سەر کارەکەم، گیرفان و کەمەری پانتۆڵم سەرتاپای سویچی سەیارەی گرانبەهایە، بەڵام ئێواران هەموو سویجەکان دەگەڕێنەوە دەستی خاوەنەکانیان، منیش بەدەستی بەتاڵ و دەرونێکی ئاسودەوە هێدفۆن دەخەمە گوێچکەم و وردە وردە بە شەقامەکاندا بەرەو ماڵەوە دەگەڕێمەوە." ...

December 9, 2020

"ساڵی 2012 کۆلێژی ڕاگەیاندنم تەواو کرد و بڕیارمدا هەر لەو بوارەدا کار بکەم. یەکێک لەو شتە سەیرانەی بەسەرمدا هاتووە، ساڵی 2018 کاتێک چووم بۆ مەنبەج بۆ ئەوەی هەواڵەکان بگوازمەوە و تەسویری هێزەکان بکەین لەسەر سنوور، چوار هاوڕێم لەگەڵم هاتن و من دەلیلەکەیان بووم. چووینە بەرەکانی پێشەوە کە هێڵی جیاکەرەوە بوو لە نێوان جەیشی ئازاد و هێزی QSD. بەرەو گوندێک ڕۆیشتین کە لەژێر دەستی جەیشی ئازاددا بوو، خاڵێکی پشکنین هەبوو پێش گوندەکە، وەستاین و من دابەزیم بۆ ئەوەی پرسیاری ناونیشانی ڕێگەکەیان لێبکەم. زۆر ئەترسام چونکە یەکێک لە هاوڕێکانم جلی سەربازی QSD لەبەردا بوو، ئەگەر پێیان بزانیایە دەستگیریان دەکردین. پێم وتن ئێمە کەسی مەدەنین و ڕێگاکەمان لێ ون بووە، چوون سەیارەکە تەفتیش بکەن، کاتێک هاوڕێکەمیان بینی ڕووی چەکەکانیان تێکردن و دایانبەزاندن و دەستگیریان کردن." "دڵنیا بووم لەوەی هیچ ڕێگایەک نیە بۆ دەرباز بوون لە دیلی ئەگەر یەکێک خێزانەکانمان ئاگادار نەکاتەوە. هێزم یایە بەرخۆم و ڕامکرد بەرەو ناو دارەکان کاتێک سەرقاڵی هاوڕێکانم بوون، کە پێیان زانیم دەستیان کرد بە تەقە کردن لێم بەڵام نەوەستام، گەیشتمە ڕووبارێک و پەڕیمەوە، گەیشتمە ناوچەی ژێر دەستی هێزەکانی QSD و خۆم ڕادەستی ئەوان کرد و ئیتر پارێزراو بووم، بەڵام هەستم بە تاوان دەکرد بۆ هەموو ئەو شتانەی روویداوە چونکە من بەرپرسیار بووم لە هاوڕێکانم، زۆر شتی خراپ دەهات بە مێشکمدا کە لەوانەیە بەسەریاندا بێنن، و ئەگەر شتێکیشیان لێبێت ناتوانم لە خۆم خۆش ببم. دوای 8 مانگ و نیو، هەر دوو هێزەکە ڕیککەوتن لەسەر دیل بە دیل، زۆر دڵمخۆش بوو چونکە هاوڕێکانیشم لەنێو ئەو دیلانەدا بوون و گەڕانەوە ماڵەکانیان بە سەلامەتی." ...

December 8, 2020

"وەک هەموو کەسێکی تر ژیانێک ئاسایی دەژیاین، بەڵام ئەو قەیرانەی هات بەسەر شارەکەدا بووە هۆی گۆڕینی دۆخی شارەکە، ڕۆژ بە ڕۆژ ژیان خراپتر دەبوو. من لە ناوچەی جەندریس لە عەفرین گەورە بووم، و کاری کشتوکاڵیم دەکرد، زەوی و داری زەیتونمان هەبوو. بەڵام منیش وەک ئەو خەڵکە هەموو شتێکم بەجێهێشت و کۆچم کرد بەرەو کۆبانێ بەهۆی هێرشەکانی تورکیاوە، جاران لە ژیانێک سادەمان هەبوو بەڵام ئێستا ژیان ئازار و دەردەسەری، هەرچەند ئێستا سەلامەتین بەڵام ناگات بەو وەزعەی پێشتر تێیدا دەژیاین لە عەفرین. جوانترین کاتی ژیان ماوەی پێش هاوسەرگیرییە چونکە ئازادیت، بەڵام دوای هاوسەرگیری کێشەکانی ژیان زیاد دەکات، منداڵەکانم بەجێهێشت و ئێستا بەتەنیا دەژیم، هەر یەکەیان چووە بەلای ژیانی خۆیەوە." ...

December 8, 2020

"من باوكم ئەوەڵ كلیدسازی شاری مەھاباد بوو، یانی ئەو كات لە مەھاباد ھەر باوكی من ئیشی سازكردنی قفڵ و ھاچەری دەكرد و تەنیا كەسێك بوو كە ئەو ئیشەی دەزانی و ھەر ئەوەش بوو بە ھۆی وەیكە من و براكانیشمی فێركا، و ببێتە كار و پیشەی من و براكانم و تەنانەت منداڵەكانیشمان وە تا ئێستاش ھەر لەسەری بەردەوامین. لەبیرمە كاتێك كە زۆر منداڵ بووم بابم دووكانێكی ھەبوو، جا ھەموو كات ئەگەر قفڵیان بۆ دێنا چاكی كا، من كە لە دوو براكانم چكۆلەتر بووم قفڵەكەی دەدامێ و دەیكووت ئەگەر بیكەیەوە دەنكێك قورسی نەعنا (شیرنیات) دەدەمێ، منیش كە پێشتر باوكم فێری كربووم، لە خۆشی ئەو خواردنە یەك و دوو دەمكردەوە و دەمداوە بە بابم. ئیدی ھەر ئەوە بوو بە ھۆی وەیكە ڕۆژ بە ڕۆژ زیاتر خولیای ئەو ئیشە بم و تێیدا زاناتر بم. وای لێھات ئیدی وردە وردە لە باوكم جیا بوومەوە و بۆخۆم دووكانم دانا و بە تەنیا دەستم بە كاركرد و ژیانی ھاوبەشیم پێك ھێنا. شوكور بۆ خودای دەكەم كە ھەموو كات شتی چاكی ھێناوەتە سەر ڕێگام و بۆخۆشم ھەموو كات مرۆڤێكی سادق بووم لەگەڵ خەڵك ئێستاش زۆر لە ژیانم ڕازیم و ھەست بە خۆشبەختی دەكەم." ...

December 7, 2020

"گەشتووم بە تەمەنێک کە هیچـم بە بیر نەماوە پیر بووم و ئەبێت هەموومان ئامادەبین بۆ مردن، هیچ ترسم لە مردن نییە، لەگەڵ خوشکێکما ئەژیم ئیستا ئەونەی ژیانمان ماوە بۆخۆمان بەڕێی ئەکەین، کاتێک شووم کرد دەردە سەری زۆرم چەشت بە دەستی مێردەکەم زۆر کات لێیانم ئەخوارد بەبێ ئەوەی خراپەم بۆی هەبێت ئێمەی ئافرەت لەو سەردەمەیا بەو شێوەیە ژیانمان ئەکرد و بۆشمان نەبوو هیچ قسەیەک بکەین و ئەبو قبوڵیشی بکەین. هەتا لە ماڵی باوکم بووم ژیانم گەلێک خۆشتر بوو زۆریش مورتاح بووم، بەس کە شووم کرد ئەو ژیانەم نەما، تا گەیشتە ئەوەی تەڵاقیش درام، هەر ئەبوو بێدەنگ بین قسە نەکەین." ...

December 7, 2020

"لە دایکمەوە فێری چارەسەری سوتاوی بووم، یەکەم حاڵەت کە چارەسەرم کرد بۆ خوشکەزاکەم بوو، کە ڕۆژێک زۆر بەپەلە هات و لەو کاتەدا دایکم لە ماڵ نەبوو، بۆیە بە ناچاری خۆم چارەسەرم کرد هەرچەندە برینەکەی زۆر سەخت بوو. هەوڵمداوە هەندێک لە نەوەکانم و کەسە نزیکەکانم فێربکەم چۆن چارەسەری سوتاوی بکەن. بەڵام جورئەتی ئەوەیان نەبووە. زۆربەی کاتەکان کاتێک پێستە سوتاوەکە لێدەکەمەوە، کەسە سوتاوەکە ئازاری زۆر پێدەگات، بۆیە کارێکی ئاسان نیە هەموو کەسێک بیکات. تەنانەت مێردەکەشم لە کارەکە دەزانێت، بەڵام بەرگەی ئەو حاڵەتانە ناگرێت و ناتوانێت بیکات. من لەبەرامبەر ئەم کارانە هیچ پارەیەک وەرناگرم. تەنانەت زۆربەی کاتەکانیش دەرمانیان بۆ ئامادە دەکەم و بەخۆڕایی ئەیاندەمێ. خۆشترین هەستە بۆ من کاتێک کەسێک دەگەڕێتەوە بۆلام دوای ئەوەی چاکبووەتەوە." ...

December 6, 2020

"بە دڵی خۆم مێردم نەکرد چۆن مناڵ بۆم، بەڵام دوایی زۆر هاوسەرەکەمم خۆشدەویست بۆ ئەویش هەروەها منی زۆر خۆشدەویست، دوایی ڕاپەرین چەن ساڵ ژیان بەیەکەوە هەر وەکو ڕۆژی ئەوەڵ لەگەڵم باش بوو حەتا کاتێک کە زانی مناڵمان نابێت. ئەوەلێن جار کە ژنم بۆی هێنا خۆی خەبەری نەبوو، بەڵام جاری دووەم کچێکی جوانم هێنا کە 25 ساڵی بوو و مێردەکەی منیش 70 ساڵ بۆ ئەوەی کە مناڵیان ببێت. کاتێک کە مناڵەکە بە دونیا هات و حەوت مانگی بوو مێردەکەم مرد و دەستی لە دونیا کوتا کرا. یانێ نەیتوانی ئەو مناڵەی کە عومرێک بە تەمای بوو باش لە باوەشی کات. ئێستە ئەو مناڵە 14 ساڵیە و من هەر وەکو مناڵی خۆم خۆشمئەوێت، بەڵام زۆر ناتوانم بیبینم چۆن دایکەکەی لە لای من نەما و ڕۆیشتە، گەرچی حەقی پێئەدەم ئەو بەسەزوانە مناڵ بوو شۆی کردە مێردەکەی من. منداڵەکە منی لە دایکی خۆی زیاتر خۆشئەوێت کاتێک کە ئەڕۆمە لای بخەوم دێت و سۆرانیەکەم دەبەسێتە خۆیەوە نەکا ئەو بخەوێت و من برۆم لە ماڵیان، بە تەواوی گیانییەوە منی خۆشئەوێت و منیش ئەوم خۆشئەوێت." ...

December 5, 2020

"لە ژیانی هەمووماندا زۆر شت هەیە کە بێ ئاگاین لێی، تموحی مرۆڤەکان بەردەوامە لە هەوڵدان بۆ شتی باشتر بەڵام هەموومان ڕاستەوخۆ خاوەنی کۆمەڵی شتین کە گرنگی پێ نادەین یاخود بەلامانەوە گرنگ نییە. کاتێک لە تەمەنێکی زۆر گەنجیدا بووم بەردەوام موتابەعەی ماتۆڕسواریم ئەکرد زۆرم حەز لە سایەقی ماتۆڕ بوو زانیاریم لەسەر جۆرەکانی ماتۆڕ هەبوو، ئەموت ئەبێت ڕۆژێک باشترین جۆری ماتۆڕ بۆخۆم هەڵبژێرم، ڕۆژێک لە شوێنێک لەگەڵ چەند هاوڕێیەکمدا دانیشبووم، گەنجێک هات ماتۆڕێکی زۆر تایبەتی پێبوو سەرنجی ڕاکێشام. سوتفە لە تەنیشت ئێمەوە دانیشت لای کۆمەڵی هاوڕێی خۆی، ئاگام لێی بوو باسی نەخۆشییەکەی خۆی بۆ ئەکردن بۆم دەرکەوت نەخۆشی درێژ خایەنی هەیە. لەو کاتەیە بۆم دەر کەوت کە من خاوەنی گرنگترین شتم ئەویش لەش ساغییە." ...

December 4, 2020

"دوو مامۆستای قوتابخانه‌م ھەبوو كە یه‌کجار ئاوه‌ڵا و باسه‌واد بوون، یێكیان ئیزنی پێ ده‌دای هه‌ر چی دڵت ده‌یهه‌وێ بینووسی و بیخوێنێوه. له‌وی گرینگتر مامۆستاكەی ترم بوو که کوردی لێ فێر بووم. ڕۆژێک گوتی کوڕینه هه‌ر که‌س بۆ حه‌وتوویی داهاتوو ده‌بێ دوو مه‌ته‌ڵی کوردیم بۆ بێنێ. من هه‌ر ته‌قه‌م له سه‌ری ده‌هات. داوام له کاکه‌ی بابم کرد و ئه‌ویش دوو مه‌ته‌ڵی پێ گوتم و نووسیمه‌وه و بۆ حه‌وتووی داهاتوو هه‌رتکم بۆ مامۆستا خوێنده‌وه، ده‌فته‌رچێکی بچووکی له گیرفانی ده‌رهێنا و لەسەری نووسێوه. ده‌ستێکی به سه‌رمدا هێنا، ته‌زوویه‌کم که‌وته ناو دڵی هه‌ر مه‌پرسه. له خۆشیان نه‌مده‌زانی چی بکه‌م. گووتی ئافه‌رین به‌ڵام ئه‌م هه‌ڵانه‌شت هه‌بووه و چاکیان که. سپاسم کرد و ورده ورده بۆ خۆم و بۆ دڵی خۆمم نووسی. هه‌تا چوومه زانکۆ. لێره‌ڕا ده‌چوومه که‌ره‌ج، ده‌سته گوڵێکم ده‌کڕی و دەچوومە خزمه‌تی مامۆستا هه‌ژار، هه‌موو جارێ نوسراوێكم ده‌دا خزمه‌تی و ئه‌ویش ده‌یخوێنده‌وه و زۆر زۆر ڕووشکێنانه ده‌یفه‌رموو: ئه‌و قۆڕیاته چن نووسیوته؟ بڕۆ کوڕم بخوێنه‌وه، بڕۆ. ئه‌م ده‌نگ دانانه بۆ من ببوو به هانده‌رێک که هه‌موو جارێ باشتر بم له جاری پیشوو." "ئاخرجار که به خزمه‌تی گه‌یشتم شێعرێکم برده خزمه‌تی. یادی به‌خێر مامۆستا شەپۆلیش له‌وێ بوو، فه‌رمووی چیت هێناوه؟ بیخوێنه‌وه، شێعرێکی فارسیم نووسیبوو به ناوی منت بلورین ساغرت. ده‌ستم پێکرد، مامۆستا شه‌پۆل گوتی، حه‌ک ڕوحت خۆم، ئافه‌رین! چاوێکیان لێک کرد و منیش چاوه‌کانم پڕ بوون له ئاو. ئێستا پتر له بیست ساڵه کاری نووسین و وه‌رگێڕان ده‌که‌م. له بواری مێژوو و هه‌روه‌ها گه‌لێ به وردی کاری حقووقی نێوده‌وڵه‌تیم کردووه. له گۆڤاره‌کانی مێدیا، کۆمه‌ڵایه‌تی سه‌رده‌م له باشوور و هه‌روه‌ها له گۆڤاری مه‌هاباد و وه‌رزنامه‌ی که‌شکوڵ به نازناوی زه‌رده‌شت موکریانی گه‌لێ بابه‌تی کۆمه‌ڵایه‌تی، سیاسی، حقووقی و مێژوییم نوسیووه و هاوکاریم کردوون. ئێستاکه‌ش گۆڤاری "زانکۆ"م هه‌یه و مانگانه له مه‌هاباد ده‌ری ده‌که‌م." ...

December 3, 2020

"هەر کە منداڵ بووم وازم لە خوێندن هێنا بەهۆی ئەو حەزەی هەمبوو بۆ بەخێوکردنی باڵندە، کە دەچووم بۆ خوێندن لە ڕێگاوە دەچووم بۆ ئەو دوکانانەی کۆتریان دەفرۆشت بۆ ئەوەی سەیریان بکەم. 24 ساڵ لەمەوبەر شار بەجێهێشت و چووم بۆ گوند بۆ ئەوەی ژیانم تەرخان بکەم بۆ بەخێوکردنی باڵندە، چونکە لە شار نەمدەتوانی ئەو کارە بکەم. بەهۆی ئەو حەزەمەوە ڕەخنەم زۆر لێدەگیرا بە تایبەتی لەلایەن خێزانەکەمەوە بەڵام هەر بەردەوام بووم. لە ئێستادا کچە بچووکەکانم لەگەڵمدا خزمەتی باڵندەکان دەکەن. باڵندەکان لە باشووری کوردستان، عێراق، لوبان و ئەوروپاوە هەناردە دەکەم، کاتێک گەشە دەکەن و زۆر دەبن لە رۆژئاوا دەیانفرۆشم. نزیکەی 50 جۆر باڵندەم هەیە وەک کۆتر، تاوس، نەعامە، و مریشک...

December 2, 2020

“Mixabin êdî kuştina jinan û tundîya li ser jinan her roj diçe zede dibe. Kuştina jinan bi daneyên statîskan tên nîşandan. Ew jî dibe sedema ji bîr kirina nav û çîrokên wan jinan. Lê hemû jinên ku hatine qetîl kirin çîrok, hêvî û daxwazên wan ji jiyanê hebû. Ji ber vê yekê di vê xebatê de min xwest ez navê jinên ku hatine kuştin nedim ji bîrkirin. Ji ber wê mi bi navê ‘Neqşebîrdarî’ xebatek çêkir. Min 7’ê sibatê dest bi kar kir û her ku jinek tê kuştin ez navê wê lê zede dikim. Piraniya jinan ji aliyê hevjînên xwe ve hatine kuştin. Ew jî bi rastî min êşand. Hêvî û xeyal û daxwazên wan jinan hebû û ew xeyal û jiyana wan ji destê wan hatin stendin. Ji ber vê jî min cûreya nexşê bijart. Ji ber ku nexş bi hêvî û daxwazên mezin tên amade kirin. Li ser keda jinê heye û di heman demê de ji bo jinan mînakek ji bo berxwedanê ye.” ...